نویسنده : اسدا... طاقتی احسن*

سرچشمه این رودخانه از سیلاب‌های فصلی حسین‌آباد، بشیک‌تپه و دامنه‌های اطراف به این رودخانه وارد شده، پس از پیمودن مسافتی به دشت کبودراهنگ می‌رسید که در سال‌های 66 و 73 موجب بروز سیل و خسارت به روستاهای این دشت شد.

در کنار این رودخانه 2 چشمه به نام‌هاي سووق‌بلاغ (چشمه خنک) و دیگری قنات کهرآباد جاری بود و بر آب رودخانه مي‌افزود.

این اراضی به خاطر وجود آب و باتلاقی بودن به چمن‌زار و نی‌زار تبدیل شده بود. در قدیم‌الایام شکل تالاب طبیعی را داشت و انواع گونه‌های گیاهی و حیوانی مثل اردک و لک‌لک، درنا، مار و سنجاب در فصل بهار و تابستان در این دشت سرسبز مهاجرت و زندگی می‌کرد.

قبل از انقلاب، چمن‌زار بین مالکان شیرین‌سو به صورت جوق (جفت) و نیم‌جوق (نیم‌جفت) تقسیم شده بود و همه ساله مردم به صورت عمومی و گروهی در این دشت سرسبز و خوش آب و هوا مشغول علف‌چینی می‌شدند تا محصول دام‌های خود را در انبارها ذخیره كنند و از طبیعت زیبای آن‌هم لذت می‌بردند.در قسمت پایین این دشت كه در اختیار ارباب بود، صیفی‌کاری و جالیزکاری انجام می‌شد و این محل همه ساله به مدت 3 الی 4 ماه در سال قرق بود و حتي براي آن دشت‌بان انتخاب می‌کردند؛ اما پس از انقلاب اين قسمت‌ها بین زارعان تقسیم شد.

با توجه به اینکه این محل قبل از انقلاب به خاطر بی‌توجهی مسئولان وقت ثبت و توسعه داده نشد، پس از انقلاب با خدمات‌رسانی به مناطق محروم تصمیم گرفته شد تا از هدررفت آب رودخانه جلوگیری شود؛ بنابراین با اختصاص اعتبار و مطالعه، سدي در این محل از نوع خاکی با حجم 4/4 میلیون مترمکعب و با وسعت 48 کیلومترمربع توسط امور آب و با پیمانکاری جهاد نصر کرمانشاه احداث و در سال 79 افتتاح شد.

همه ساله با بارش باران و برف و هدایت سیلاب‌ها به این محل، آب زیادی ذخیره شد و تا حد سرریز شدن هم رسید؛ اما بعدها با واگذاری سد به امور آب و با فروش آب به تعداد معدودی کشاورز، افت آب و کاهش شدید سد به بیش از 50 درصد رسید.

در این مدت خبرهای رسانه‌اي متعدد مبنی بر مالکیت اين بخش توسط محیط‌زیست به عنوان تالاب و مالکیت آن توسط امور آب به عنوان سد انعكاس پيدا كرد

.با توجه به اظهارنظرهای مختلف افراد حقیقی و حقوقی اينگونه به نظر مي‌رسد در سال بحران آب که مسئولان تأکید بر صرفه‌جویی و حفظ ذخیره آب را دارند، کسی به فکر کاهش آب نبوده است.قدیمي‌ترها مي‌گويند كه این محل، تالاب طبیعی خدادادی بوده و بعدها هم سد در کنار آن ساخته شده است.

البته کلمه سد به محلی اطلاق می‌شود که دارای دیوار بتنی با دریچه‌های خروجی آب و ژنراتور و تولید انرژی برق داشته باشد و پایین دشت را آبیاری کند؛ اما سد احداث شده یک دیوار خاکی است و تنها می‌توان بر روي آن بند خاکی نام گذاشت که آب را در پشت دیوار خاکی ذخیره کرده و باعث راکد ماندن آب و جمع شدن گونه‌های زیستی شده و سودی را تا به امسال نداشته است.

اگر قرار است به کشاورزان آب داده شود، باید زمین‌های پایین دست شیرین‌سو تا روستاهای عبدالمؤمن و عبدل‌آباد را شامل می‌شد، كه کیلومترها با سد خاکی فاصله دارد و لوله‌کشی و پمپاژ شود.

در بالای این سد که حالا تالاب شده است، با وجود گونه‌های فراوان گیاهی و حیوانی در امتداد مسیر گردشگری علیصدر، موزه فسیل‌های گاوی 20 میلیون سال پیش کوه ياسكي‌داغ و شهر شیرین‌سو، موزه بالتازار در اكنلو، غار آقبلاغ و زرین‌رود، غار کتله‌خورو سلطانيه زنجان قرار گرفته و تا حالا توانسته شیرین‌سو و شهرستان کبودراهنگ را در سطح ملی معرفی کنند.

امیدواریم که مسئولان دست به دست هم دهند و با ایجاد سد واقعی و حفظ تالاب زیبا، این نقطه را بیشتر توسعه دهند و تالاب سد را از بین نبرند.

بنا نیست که به خاطر محصول غیر استراتژیکی چون خیار، تالاب از بین برود و مردم این شهر که زمین‌های سرسبز خودشان را در اختیار این پروژه قرار داده‌اند، از موهبت‌های بلندمدت تالاب دست خالی بمانند.

رونق و آسایش گردشگری در یک طرف و توسعه اقتصادی و کشاورزی از طرف دیگر اهدافی هستند که با برنامه‌ریزی و تصمیم درست محقق می‌شود نه با فروش مقطعی آب.

جوق/ هر جوق متعلق به 10 نفر معادل 2700 مترمربع/ مساحت چمن‌زا‌ر زارعان در محل سد 70 جوق (قریب 20 هکتار) است

همدان پیام