به گزارش پایگاه خبری تحلیلی کورنگ ،
سن گندم زمستان را به صورت حشره کامل زیر علف‌های هرز به ویژه گون و درمنه در دامنه کوه‌ها، زیر پوستک درختان شکاف زمین، دشت‌ها و حتی در مزارع گندم سپری می‌کند و پس از افزایش تدریجی دما در اواخر زمستان یا اوایل بهار، مهاجرت سن مادر از مناطق زمستان گذران به مزارع گندم رخ می‌دهد.
تعدادی از سن‌ها که نزدیک دیم‌زارها زمستان گذرانی می‌کنند، فاصله زیادی با مزرعه گندم و جو ندارند بنابراین پس از پایان زمستان‌گذرانی با اندکی پرواز به مزرعه‌های غلات می‌رسند و گروهی دیگر از سن‌های گندم حتی با اینکه فاصله دوری با مزرعه‌ها دارند، گاهی 30 تا 40 کیلومتر پرواز می‌کنند تا به مزرعه‌های گندم و جو برسند.
ریزش سن‌ها در یک، دو یا سه مرحله انجام می‌شود، چنانچه هوا گرم شده باشد ریزش سن‌ها در یک مرحله انجام می‌شود اما در صورت بارندگی، سرما و باد، ریزش سن‌ها در 2 تا 3 مرحله انجام می‌شود در مزرعه‌هایی که زود کاشته شده‌اند و محصول رشد کافی دارد، سن‌ها بیشتر ریزش می‌کنند.
خسارت سن مادر به صورت کمی است به طوریکه در هنگام پنجه‌زنی گندم بیشترین حمله سن‌های مادر اتفاق می‌افتد که تغذیه سن مادر از جوانه‌های مرکزی به زردی و پژمردگی بوته‌ها می‌انجامد و تغذیه از خوشه نورس به سفید شدن خوشه از محل نیش حشره تا انتهای آن منجر می‌شود.
سن‌های مادر پس از استقرار در مزرعه به مدت یک تا دو هفته تغذیه سپس جفت‌گیری می‌کنند و این سن‌ها در پشت برگ‌های میزبان در جاهای متراکم مزرعه و معمولا در دو ردیف 7 تایی تخمگذاری می‌کنند و تخم‌ها در دمای 30-20 درجه پس از دو هفته تفریخ می‌شوند.
پوره‌های سن اول پس از تفریخ نورگرایی منفی دارند و به همین علت اغلب به صورت ردیفی و شبیه دسته تخم در قسمت‌های پایین بوته گندم دیده می‌شوند. قبل از تبديل شدن به حشره کامل، پوره‌ها 5 بار پوست‌اندازي مي‌کنند و به عبارتی 5 سن پورگي دارد که آخرين مرحله رشد طولاني‌تر بوده و در حدود 10 تا 11 روز به طول مي‌انجامد.
مراحل رشد و نمو از تخم تا حشره کامل حداقل 35 تا 37 روز و حداکثر 50 تا 60 روز بوده که بستگي به 2 فاکتور دسترسي به غذا و شرايط آب و هوايي دارد. تغذیه از دانه گندم عمدتا به وسیله پوره‌های سن سوم، چهارم، پنجم و حشره کامل نسل جدید گزارش شده است.
دوره‌های مختلف پورگی با مراحل رشد و نمو گندم هماهنگی دارد، به صورتی‌که تغذیه اکثر سن‌ها در هنگام برداشت کامل می‌شود و سن‌ها با ذخیره کافی به پناهگاه تابستانه مهاجرت می‌کنند و خسارت پوره‌ها باعث خراب شدن دانه‌ها می‌شود و با وارد کردن ماده‌ای در دانه گندم، کیفیت نانوایی محصول را پایین می‌آورند و این ماده طعم و بوی نامطبوع و بدی دارد و برای سلامتی انسان مضر است که سن گندم در این مرحله می‌تواند تا 100 درصد به دانه‌های گندم حمله و آنها را نابود کند و از نشانه‌های دانه‌های سن‌زده گندم، یک نقطه تیره رنگ با هاله بی‌رنگ دور آن است که در متن زرد دانه گندم، کاملا مشخص است و خوب است بدانید که این خسارت با خسارت هیچ آفت و بیماری یکسان نیست.
مدیر جهادکشاورزی شهرستان نهاوند در گفت‌وگو با ایسنا، به روش‌های کنترل زراعی استفاده از ارقام زودرس و راهکاری با کاهش ذخیره غذایی در بدن سن‌های بالغ بهاره که موجب افزایش مرگ‌ومیر در جمعیت می‌شود، اشاره و اظهار کرد: البته این راهکار در صورتی موثر است که کاشت و برداشت به صورت منطقه‌ای و هماهنگ صورت گیرد.
احمد باقری در رابطه با تناوب زراعی که در مناطق آلوده به آفت که قبلا توسط کارشناسان کشاورزی تشخیص داده شده و زمین‌های با شیب بالای 8 درصد، گفت: به هیچ عنوان زراعت گندم دیم در این مناطق انجام نشود چرا که این کار خود می‌تواند تأثیر مهمی در کاهش جمعیت سن گندم داشته باشد.
وی اظهار کرد: تناوب زراعی در مناطق آلوده به سن را با محصولاتی مانند نخود و عدس انجام می‌دهیم به ویژه موقعی که آفت طغیان کرده است و باید 2 تا 3 سال از کاشت گندم خودداری شود به طوریکه این کار برای کاهش جمعیت آفت سن اهمیت دارد.
باقری به برداشت زود و سریع محصولات اشاره کرد و افزود: برداشت هر چه سریع‌تر محصول با کاهش وزن سن‌های تابستان و زمستان‌گذران، از طرفی موجب تلفات سنگین در طول دیاپوز و کاهش زادآوری فیزیولوژیک در سال بعد از سوی دیگر می‌شود که این روند در درازمدت جمعیت سن گندم را از حالت طغیانی خارج می‌کند و موجب کاهش خسارت کیفی سن گندم به مقدار قابل توجهی می‌شود.
وی عنوان کرد: مقاومت واریته‌های مختلف گندم و جو نسبت به سن گندم یکسان نیست بنابراین می‌توان از ارقام مقاوم برای حداقل کردن خسارت آفت استفاده کرد.
وی افزود: بیشترین پارازیتیسم طبیعی مربوط به زنبورهای پارازیتوئید Trissolcus و مگس‌های Phasia است، زنبورهای Trissolcus که گونه‌های مختلفی از آن در مزارع غلات استان‌های تهران، مرکزی و همدان و لرستان انتشار دارد و بیشتر پارازیتیسم طبیعی تخم‌های سن گندم مربوط به زنبورهای این جنس است و در سال‌های اخیر مبارزه شیمیایی به کاهش جمعیت پارازیتوئیدها منجر شده و در نتیجه اثر این پارازیتوئیدها روی جمعیت سن گندم حدود 23 درصد برآورد می‌شود.
وی با بیان اینکه در هنگام تراکم آفت در حد زیان اقتصادی، می‌توان از سموم فسفره یا پایروتروئیدی (فنیتروتیون و دلتامترین) استفاده کرد، یادآور شد: سم‌پاشی علیه سن مادر بهتر است، پس از سرازیر شدن سن‌ها به طرف مزارع و قبل از تخم‌ریزی انجام شود و سم‌پاشی علیه پوره سن بهتر است در زمان تراکم بالای پوره سن دوم صورت گیرد و برای این منظور باید پس از مشاهده نخستین پوره سن 4 عملیات مبارزه آغاز شود چرا که به تجربه ثابت شده هنگام رویت نخستین پوره سن 4، فرم غالب جمعیت آفت به صورت پوره سن 2 است.
باقری همچنین به راهکارهای مدیریت تلفیقی مبارزه با سن غلات اشاره کرد و افزود: بررسی‌هایی که در طول حدود 30 سال روی سن گندم در سراسر کشور انجام شده، ارتباط تنگاتنگ بین گسترش سن گندم و تخریب مراتع طبیعی در ارتفاعات را با قاطعیت به اثبات رسانده است به عبارت دیگر اساسی‌ترین اقدام برای مهار این حشره احیای مراتع در ارتفاعات است.
وی ادامه داد: همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد کودهای شیمیایی که به طور رایج برای بالا بردن راندمان محصول گندم داده می‌شوند، میزان تخم‌ریزی سن گندم را به طور محسوسی بالا می‌برد و این به زیان گندم است.
باقری خاطرنشان کرد: از راهکارهای دیگری که در مدیریت تلفیقی سن گندم پیشنهاد می‌شود، برداشت هرچه زودتر گندم است تا بدین ترتیب محصول سریع‌تر از دسترس آفت خارج شود همچنین استفاده از زنبورهای پارازیتوئید یکی از راه‌های مهم برای کنترل سن غلات است.
انتهای پیام