به گزارش کورنگ به نقل از خبرگزاری فارس از همدان، شهدا همواره چراغ راه جامعه بوده‌اند و با عطر و بوی حسینی خود، صراط مستقیم خدایی شدن را به جامعه نشان داده‌اند.
حقی که شهدا بر گردن یکایک ما دارند به هیچ وجه گفتنی نیست ولی این دلیلی بر آن نمی‌شود که در این زمینه سستی شود، به همین دلیل باید زندگی تمام مردمان با رنگ و بوی شهدای کربلای ایران عجین شود.
در این میان گروهی دیگر از شهدا به رسالتی عظیم‌تر پرداختند این‌گونه که گمنام و بی‌نشان پس از سال‌ها رجعت صرفاً تکه‌‌ای از استخوان‌های مطهرشان به شهرها بازگشت تا یادی برای ما، همرزمان و خانواده‌های چشم انتظار شهدای مفقودالاثر باشد و عطر و بویشان جانی دوباره در فضای جامعه بدمد.
شهدای گمنام نور چشمان ملت هستند، آن‌گونه که همچنان در گمنامی به سر می‌برند و بی‌هیچ نام و نشانی همواره نشان از مجاهدت‌های مجاهدان را برایمان زنده کردند.
بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس دستگاهی است که همواره در ارتباط با موضوع شهدای گمنام بوده و همه مسائل استقبال، تشییع و تدفین شهدای گمنام با این دستگاه مرتبط است.
به دنبال آن بودیم تا کمی در زمینه نحوه حضور شهدای گمنام در شهر خود بدانیم، در همین راستا گفت‌وگویی ترتیب دادیم با محمد جواد زمردیان، مدیرکل بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس که تقدیم خوانندگان گرامی می‌شود.
فارس: وظیفه اداره کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس پیرامون شهدای گمنام چیست؟
زمردیان: به دلیل اینکه کمیته جست‌وجوی مفقودین زیرمجموعه ستاد کل و همچنین بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس است، لذا مسئولیت هماهنگی انتظارات فرماندهی نیروهای مسلح پیرامون استقبال و تشییع و تدفین شهدای گمنام و همچنین انتظارات موجود در راستای ساخت یادمان‌های باشکوه برای این شهدا و برگزاری برنامه‌های مختلف در طول سال که همگی در قالب یک دستورالعمل تدوین شده است، به عهده این اداره کل است.
فارس: لطفاً در خصوص علت رجعت‌های چندین ساله پیکرهای مطهر شهدا پس از شهادت آن‌ها توضیح دهید؟
زمردیان: در زمان جنگ تحمیلی هشت ساله به دلیل نامساعد بودن وضعیت جغرافیایی مناطق عملیاتی، حجم آتش دشمن و قرار گرفتن شهدا در محدوده‌ای بین نیروهای خودی و دشمن، امکان جابه جایی و انتقال پیکرهای مطهر برخی شهدا فراهم نشد.
لذا بعد از جنگ یکی از مهمترین موضوعاتی که در دستور کار مسئولان قرار گرفت تلاش برای جستجوی پیکرهای مطهر شهدا بود.
از این رو کمیته جستجوی مفقودین به مسئولیت سردار سید محمد باقرزاده در ستاد کل نیروهای مسلح تشکیل و مسئولیت کشف، شناسایی و انتقال پیکرهای مطهر شهدا به شهرها را عهده دار شدند.
فارس: اهمیت و ضرورت این اقدام چیست؟
زمردیان: در بینش اسلامی و فرهنگ دینی به ضرورت دفن پیکر اموات با آداب اسلامی و در مکان‌های مناسب تأکید شده است، حال شهدای عزیز که دارای منزلت والا و جزء بندگان و اولیای خاص خداوند سبحان هستند، با جانفشانی عزیزترین سرمایه انسانی خود را در راه اهداف متعالی اسلام فدا کرده و در معرکه جنگ و جهاد مظلومانه به شهادت رسیدند از قداست و اهمیت بالاتری برخوردارند به طوری که طبق روایات شهدای معرکه غسل و کفن ندارند و با همان لباس رزمندگی به خاک سپرده می‌شوند.
نکته دوم در اهمیت این موضوع الگوی ایمانی ما رد رابطه با پیکرهای مطهر شهدای کربلا و در رأس آن حضرت سیدالشهدا(ع) است که بعد از 30 شبانه‌روز پس از شهادت و با آن شرایط خاص شناسایی شده و به خاک سپرده شده‌اند.
از این رو با توجه به اقبال عمومی مردم بزرگ ایران به مرقد ائمه هدی(ع) و امامزادگان و صلحا و ضرورت تبیین و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت موضوع تدفین پیکرهای مطهر شهدا گمنام در داخل شهرها و ارتفاعات با هدف زنده نگه داشتن یاد و خاطره شهدا و فداکاری‌های این عزیزان ارتفاعات برای زنده نگه داشتن یاد و خاطره شهدا و فداکاری‌های این عزیزان که حتی حاضر به گذشت از نام و نشان خود نیز شده‌اند بیش از پیش است.
نکته سوم، دسیسه‌های دشمنان انقلاب و نظام جمهوری اسلامی پس از عدم موفقیت در جنگ نظامی به عبارتی جنگ سخت بود، جنگ نرم که همان تهاجم فرهنگی است، که اساس و ریشه‌ها و پیوندهای اعتقادی و تاریخی و هویت اسلامی مردم شریف ایران اسلامی به ویژه جوانان را مورد هدف قرار داد.
لذا به موازات اقدامات دشمن، تلاش‌هایی به عمل آمد تا جلوی این سیل بنیان کن گرفته شود که از آن جمله می‌توان به ترویج فرهنگ و معارف دفاع مقدس پرداخت به ویژه حرکت بزرگ و فرهنگی راهیان نور و عملیات گسترده کمیته جستجوی مفقودین در امر شناسایی، انتقال و استقبال با شکوه از این پاره‌های دل ملت اشاره کرد.
فارس: آیا ارزیابی از تأثیرات این اقدامات دارید؟
زمردیان: بله، یقیناً تأثیرات بالایی داشته و دارد، در دنیا همواره برخی از مردم در کنار فعالیت‌های روزمره خود به دیگر امور غیر معیشتی در قالب حرکت‌های NGO یا همان تشکل‌های مردم نهاد می‌پردازند.
در کشور ما نیز از همان ابتدای تشکیل کمیته جستجوی مفقودین جوانانی غیرتمند در کنار رزمندگان سال‌های دفاع مقدس این جهاد عظیم فرهنگی را عهده‌دار شده و با شور و شعف غیرقابل توصیفی باورهای عمیق خود را در این معرکه جدید به کار گرفته و از همه هستی خود مایه گذاشته تا گامی مثبت برای از بین بردن آثار مخرب این هجوم فرهنگی بردارند تا من و شما شاهد حضور حماسه‌های مختلف در طول این سال‌ها در استقبال از کاروان‌های تشییع شهدا گمنام توسط مردم قدرشناس کشورمان در جابه‌جایی این مرز و بوم باشیم چرا که همگان معتقدیم که شهدا با حضورشان جانی دوباره به کالبد وجودمان دمیده و با پراکنده شدن عطر و شمیم خوش شهادت، دل‌های کسانی که می‌رفت در غبار مادیت و زرق و برق دنیایی به غفلت خو کنند را با این تذکرهای معنوی متنبه کرده و جوانان برومند امروز ایران اسلامی را که به دلیل عدم حضور در سال‌های دفاع مقدس آن دوران را درک نکرده‌اند به وجود خود مفتخر ساخته و از آنان رزمندگانی در مقابل جنگ نرم دشمنان پرورش دهند و به این جوانان غیور یادآوری کنند آنچه که ما شهیدان در راه اعتلا و حفظ انقلاب نثار کرده‌ایم امانتی بس سنگین است که نباید از کنار ان به آسانی گذشت.
لذا حضور عظیم مردم و فعالیت‌های ستادهای مردمی برای برنامه‌ریزی و استقبال از شهدا در جای جای کشور واقعاً مثال‌زدنی است.
فارس: خب! سؤالی که اکنون پیش می‌آید این است که تا کی می‌توان به این روش برای استمرار راه شهدا اقدام کرد، بالاخره یک روز کار شناسایی شهدا و انتقال پیکرهای مطهر به شهرها به پایان می‌رسد.
زمردیان: درست است اما نباید فراموش کنیم که تازه این اول راه است و آرام گرفتن پیکرهای مطهر شهدا در شهرها، دانشگاه‌ها، مراکز نظامی و انتظامی و ارتفاعات و پارک‌ها بستری مناسب برای ارتزاق معنوی کسانی است که در سال‌های آتی به این عالم پای می‌گذارند.
فارس: مگر گلزارهای موجود شهدا در آرامستان‌ها الهام بخش این موضوع نیستند؟
زمردیان: چرا ولی همه می‌دانیم که همواره به دلیل بعد مسافت و دیگر مشغله‌ها امکان حضور مستمر مردم در گلزارهای شهدا برای همه آحاد مردم مهیا نیست به عبارتی دیگر، فلسفه تدفین پیکرهای مطهر شهدای گمنام در خارج از گلزارها استمرار حرکت بزرگ اجداد و نیاکانمان در ایجاد امامزاده‌ها و اجر نهادن بر مقام صلحا است که با ایجاد یادمان و حرم برای این بزرگان فضای لازم برای ادای احترام و تجمع پیوسته به عنوان یک مرکز فرهنگی و مذهبی در دل شهرها فراهم شود تا عموم مردم و اقشار مختلف در آن مکان و نقطه، امکان بهره‌مندی مناسب‌تری از ایجاد ارتباط معنوی را فراهم کرده و خود پایگاهی شود برای انعکاس هر چه بهتر و بیشتر فرهنگ دینی و اسلامی و هنری، برای مبارزه با تهاجم فرهنگی دشمن.
فارس: در خصوص چگونگی جستجوی پیکرهای مطهر شهدا نیز توضیح دهید؟
زمردیان: جستجوی پیکرهای مطهر شهدا کار خیلی دشواری است، و اگر ایمان و اعتقاد عملی نباشد شرایط دشوار منطقه در آب و هوای بسیار گرم و سرد مناطق و دیگر مسائل از توان جستجو گران نور می‌کاهد.
نکته بعد گستره جستجوی پیکرهای مطهر در مناطق درون مرزی و برون مرزی خطرات مین‌های به جای مانده از سال‌های دفاع مقدس و در پاره‌ای از مواقع کمبود امکانات لازم برای انجام این مهم است.
فارس: تجهیزات مادی و معنوی جستجوگران و وجه تمایز پیکرهای شهدا با اجساد بعثی‌ها در چیست؟
زمردیان: در بخش مادی موضوع کمی تشریحی است که از حوصله خوانندگان خارج است، لیکن مهمترین موضوع تشخیص دقیق مناطق از طریق جمع‌آوری اطلاعات درست از همرزمان شهدا و گاه اسرای بعثی که در ایران بوده‌اند و بهره‌گیری از تجربه و دانش علمی برای این امر است، لیکن در بحث معنوی آمادگی روحی و تقوایی جستجوگر به مانند همان شهید والامقام از مهمترین عوامل است، لذا دائم الوضو بودن، خواندن زیارت عاشورا یا دعای عهد قبل از انجام جستجوی پیکرهای مطهر امری مهم و ضروری است.
اما پیرامون وجه تمایز در تشخیص پیکرهای شهدا و اجساد دشمن؛ نوع لباس و تجهیزات نظامی همراه پیکر و دیگر مدارک شناسایی و نکات پزشکی در آناتومی بدن از عناصر تشخیص دهنده این موضوع است.
فارس: چرا با توجه به این همه اهمیت و تلاش‌هایی که صورت می‌گیرد در پاره‌ای از موارد بعد از تشییع و تدفین شهدا کار ساخت یادمان و حرم برای این عزیزان طولانی می‌شود، مگر مکانیزمی برای این امر در نظر گرفته نشده است؟
زمردیان: اتفاقاً مکانیزم و دستورالعمل لازم تهیه شده به طوری که در ابتدای امر مشتاقانی که تمایل به امر تدفین شهدا معزز گمنام در محل مورد نظر دارند در قالب شخصیت‌های حقیقی و حقوقی نسبت به تکمیل فرم درخواست و تعهد ساخت یادمان و نگهداری آن و همچنین برگزاری برنامه‌های مستمر در کنار مرقد مطهر شهدا اقدام کرده و تعهد لازم را می‌دهند اما در پاره‌ای از موارد متأسفانه شاهد کم لطفی‌هایی هستیم که طبیعتاً موضوع پیگیری می‌شود.
فارس: این شخصیت‌ها چه کسانی هستند؟
زمردیان: به عبارتی به سه دسته تقسیم می‌شوند؛ 1- مسئولان شهر که عبارتند از امام جمعه، فرماندار، رئیس شورای شهر، شهردار، مدیر بنیاد شهید و امور ایثارگران و فرمانده سپاه 2- مسئولین دانشگاه‌ها و معاونان مربوطه 3- هیئت رئیسه محترم یگان‌های نظامی و انتظامی
فارس: با این وجود باز هم کوتاهی صورت می‌گیرد!؟
زمردیان: برای روشن شدن موضوع لازم است عرض کنم در حال حاضر 77 شهید گمنام والامقام که از طریق کمیته جستجوی مفقودین شناسایی شده‌اند از سال 1377 تاکنون طی مراسمات با شکوهی در 23 نقطه استان همدان به خاک سپرده شده‌اند که از این 23 نقطه، 13 نقطه شهری و 10 نقطه سازمانی است که کار ساخت 11 یادمان به پایان رسیده و کار یکی از یادمان‌ها نیز در حال اتمام است.
مابقی 11 نقطه مربوط به شهیدانی است که در تیر ماه سال گذشته در شهرهای همدان، تویسرکان، اسدآباد، کبودراهنگ، بهار، لالجین، فامنین و نهاوند و شهیدان امسال که در دانشگاه علوم پزشکی، دانشگاه آزاد تویسرکان و اداره کل اطلاعات تشییع و تدفین شده‌اند که به حمدالله با پشت کار مسئولان مربوطه کار طراحی یادمان‌ها از همان روزهای اول آغاز شده اما متأسفانه به دلیل عدم تخصیص و تأمین اعتبار لازم عملیات اجرایی پروژه‌ها با کندی صورت می‌گیرد.
فارس: به نظر شما این توضیح برای کندی کار قابل قبول و قانع کننده است؟
زمردیان: ترجیح می‌دهم این سؤال را دیگر عزیزان مسئول که فرم تقاضا و تعهد ساخت یادمان را تکمیل کرده‌اند، پاسخ دهند.
فارس: به نظر شما این بی‌تدبیری نیست که شهدا تشییع و تدفین شوند و سپس بعد از گذشت مدت‌ها هنوز یادمان آن‌ها ساخته نشود؟
زمردیان: لطفاً این موارد را از عزیزان مسئول مربوطه جویا شوید، اخیراً در اخبار مربوط به این موضوعات نیز به این کلمه بی‌تدبیری اشاره شده و بنده فکر می‌کنم در پاسخ به این موضوع، بی تدبیری آن است که بدون برنامه دست به انجام کاری زده شود و وقتی برای سیر مراحل جستجو تا خاکسپاری شهدا دستورالعمل مدون تدوین می‌شود چطور برای ساخت یادمان اقدام لازم انجام نمی‌شود.
من فکر می‌کنم بگوییم اهتمام لازم وجود نداشته بهتر از کلمه بی‌تدبیری است.
فارس: در یادمان میدان میشان همدان چطور 12 سال زمان برای داشتن اهتمام لازم کافی نبوده است؟
زمردیان: موضوع یادمان میدان میشان واقعاً به عدم تعهدات مسئولان مربوطه بر می‌گردد که به لطف خدا موضوع در سال 88 در کارگروه گلزار شهدا استان مطرح و گلایه‌های لازم عنوان و در نهایت مقرر شد این اداره کل نسبت به تهیه طرح اقدام کنند که از قضا یکی از بهترین طراحان و طرح‌ها تهیه و در جلسات مختلف دفتر فنی استانداری به بحث و گفتگو گذاشته شد و در نهایت در پنجمین جلسه کارگروه ساماندهی گلزار شهدا استانداری در همان سال 88 به تصویب رسید و مقرر شد مبلغ 150 میلیون تومان برای ساخت المان با توجه به ویژگی‌های خاص یادمان توسط استانداری به شهرداری همدان پرداخت تا شهرداری طبق مصوبات قبلی در دولت‌های هفتم و هشتم اقدام به ساخت یادمان کنند.
اما به دلیل عدم پرداخت اعتبار، شهرداری نیز نتوانست به این مهم بپردازد و در سال 89 موضوع توسط استاندار وقت پیگیری و در نهایت مقرر شد بنیاد حفظ آثار با همکاری استانداری نسبت به ساخت یادمان اقدام کند.
سپس معاونت فنی و مهندسی بنیاد مرکز نسبت به معرفی پیمانکار اقدام و طبق وظیفه 185 میلیون تومان یعنی 60 درصد اعتبار را تأمین کرد اما متأسفانه اعتبار مورد تعهد استانداری پرداخت نشد و پیمانکار نیز ناچار به متوقف کردن پروژه شد.
فارس: ولی در خبرها و اظهار نظر مسئولان آمده به دلیل مشکلات فنی طرح ادامه ساخت یادمان متوقف شده است؟
زمردیان: خیر، طرح در سال 88 در چندین جلسه مورد نقد و بررسی قرار گرفت و اگر ایراد داشت طبیعتاً کارگروه با تصویب طرح موافقت نمی‌کرد.
فارس: حالا تکلیف چیست؟ بازهم پروژه باید نیمه تمام بماند؟
زمردیان: خیر، دو اتفاق در دستور کار است یکی اینکه به روش قبل پروژه با تأمین اعتبار ساخته شود و دوم طرح تغییر کند که در هر دو موضوع در دست پیگیری است و هر کدام که زودتر به نتیجه برسد، اجرایی می‌شود اما نکته مهم‌تر همان اهتمام است که باید در تأمین اعتبار پروژه مد نظر قرار گیرد.
فارس: حالا نمی‌شد یک طرح ساده‌تر و ارزان‌تر برای این پروژه در نظر گرفته شود؟
زمردیان: هیچ امری غیر ممکن نیست لیکن استدلال همکاران ما در بنیاد انجام یک کار منحصر به فرد است.
فارس: آیا مراقبت و پیگیری لازم برای پیگیری ساخت یادمان‌ها وجود دارد؟
زمردیان: بله در آخرین جلسه کارگروه گلزار شهدا که به ریاست معاون محترم امور عمرانی استانداری تشکیل شد مقرر گردید گزارش ماهانه اقدامات توسط فرمانداران به دفتر فنی استانداری اعلام و موضوع پیگیری شود که بنده نیز مثل شما امیدوارم فرمانداران محترم در پیگیری تخصیص و تأمین اعتبار اهتمام لازم را به عمل آورده تا اقدام لازم انجام شود.
فارس: شما نقش رسانه‌ها را در تحقق موضوع به چه میزان می‌دانید؟
زمردیان: بسیار زیاد به شرطی که بررسی‌ها کارشناسی شده و واقع بینانه و منطقی باشد.
فارس: شما اعتقادی به انتقاد دارید؟
زمردیان: انتقادی که کارشناسی و دور از تخریب و سیاه نمایی باشد بله ، به نظر من اصحاب محترم رسانه می‌توانند مشاوران خوبی برای مسئولان باشند.
اینکه مردم و مسئولان در جریان دغدغه‌های موجود باشند امری ضروری است اما همانگونه که رهبر معظم انقلاب بارها و بارها به آن اشاره فرموده‌اند که همواره نقاط ضعف و قوت را در کنار هم ببینید و سیاه نمایی صورت نگیرد انتظاریست که امیدوارم انجام شود.
به هر حال همه بر این باوریم که باید همواره در جامعه فضای همدلی و شور و نشاط و البته انتقاد سازنده به دور از تخریب با ارائه راهکارهای کارشناسی باشد.
--------------------------
گفت‌وگو از مریم کشانی