حلقه انحراف نام آشنای محافل سیاسی امروز، به برهه ای از فعالیت خود رسیده است که شاید نگاهها و تحلیلهای منعطف به آن، قدری واقع بین تر از قبل باشد، چرا که شاهد وقایع و رخدادهایی هستیم که یک سر آن به منبع انحراف وصل است.

در آستانه انتخابات و اقدامات اخیر این جرگه که در دل دولت به وجود آمده است، استراتژی‌هایی را به طور همزمان برای رسیدن به قدرت یا به نوعی انتقال قدرت در درون خانواده خود، به کار گرفته اند. این استراتژی‌ها به شرح زیر می‌باشد:

الف) بروز از موضع تطهیر:

-کم کردن حساسیت های منفی محافل و جریان های ساختار شکن نسبت به دولت: روند این مورد از زمانی که صحبتها از ظهور یک انحراف در بدنه دولت و شروع شدن تحلیل تمام افعال و گفتار تریبون‌های انحراف، آغاز گردیده است. به عنوان نمونه، رئیس‌جمهور در اظهاراتی می‌گوید:«به ما گفته‌اند که شما یک حلقه‌ی انحرافی هستید. گفتم مگر شما اصل اسلام هستید که هر کس از شما زاویه داشت منحرف باشد؟ اگر این طور است، بله ما منحرف هستیم، ما هزار بار از شما منحرفیم. من خبر دارم چه خبر است! ما در آینده شاهد پیروزی حتمی هستیم. روز پشیمانی نزدیک است که بیایید و بگویید اشتباه کرده‌اید و دولت چنین و چنان است.»[1]

اوج این تطهیرسازی را در حکمی که احمدی نژاد به واسطه آن اسفندیار رحیم مشایی را به عنوان دبیر جنبش عدم تعهد معرفی نمود، مشاهده می نماییم:احمدی نژاد در این حکم ، در وصف این فرد چنین می آورد:«اینجانب جنابعالی را انسانی موحد، مؤمن، پاک، صبور و دارای قلب و اندیشه ای زلال، عاشق و دلبسته به ارزشهای الهی و آحاد مردم جهان و عمیقاً عارف و متعهد به آرمان مهدوی، حاکمیت جهانی توحید، عدالت، عشق و آزادی و مدیریت مشترک ملت ها و فردی شایسته، مدیر، مدبر و امین و از جهات گوناگون توانمند می شناسم و آشنایی و همکاری با شما را برای خود هدیه ای الهی و افتخاری بزرگ می شمارم».

- نفی کامل اقدامات گذشته: گروه انحرافی در تطهیر اقدامات و گفتمان اخیر افراد این جریان از رییس جمهور گرفته تا دیگر اعضای، شروع به مغلطه و وارونه نشان دادن تحلیل های جبهه مخالف خود می نمایند. مبحث ملت اسرائیل دوست ما هستند و یا اسلام گرایی تمام شده است و مطرح نمودن کوروش کبیر و باستانگرایی ها به نحوی مورد تطهیر قرار گرفته اند. یا عدم حضور رئیس جمهور در مراسم عزاداری محرم در بینت رهبری و یا قهر 11 روزه رئیس جمهور را به انحای مختلف مورد توجیه قرار داده اند تا جلوه ای دیگر را از آن بگشایند.

ب)وسعت بخشیدن به دایره حامیان:

- جذب نخبگان علمی، فرهنگی و ورزشی: ملاقات‌های بحث‌برانگیز لیدر انحراف با سوپراستارهای سینمای کشور و حمایت‌های مالی از آن‌ها و همچنین انتشار برخی از عکس‌های این دیدارها نیز در این میان قابل تأمل بود. نتیجه‌ی این تلاش‌ها توهمی است که در بین نویسندگان این جریان حاصل آمده است که چنین قلم‌فرسایی می‌کنند: «طبقات متوسط به بالا و روشن‌فکران و تحصیل‌کردگان جامعه، که بغض متقابلی با کیهان دارند، مدت‌هاست که حرکت خود به سمت اسفندیار رحیم مشایی را آغاز کرده‌اند.»

همچنین جدیداً مشایی با ارسال نامه‌ای به سرپرست وزارت بهداشت، وزیر علوم و رییس دانشگاه آزاد، خواستار دادن تسهیلات برای ورود دانشجویانی که در خارج از کشور در حال تحصیل هستند، به کشور شده است که در جای خود می تواند راهی برای جذب بدنه دانشجویان هم باشد. در این نامه چنین آمده است:«با توجه به بروز نوسانات در قیمت ارز و بروز مشکلات برای دانشجویان ایرانی در خارج از کشور، حسب نظر ریاست محترم جمهوری، مقتضی است دستور فرمایید حداکثر تسهیلات لازم را بیش از آنچه در گذشته اعمال می‌شده است، در جهت انتقال دانشجویان یاد شده به دانشگاه‌های داخل کشور پیش‌بینی و به اطلاع عموم خانواده‌های عزیز ایرانی ذینفع برسانند. ارسال گزارش اقدامات مورد امتنان است.»

لازم به ذکر است حلقه موسوم به انحرافی در اقدامی دیگر در نظر دارد، 4 اسفندماه صدها نفر را به‌بهانه همایشی با عنوان "مهرورزی" به قشم منتقل کند.به‌نظر می‌رسد این اقدام که در پوشش همایش مشاوران جوان برگزار خواهد شد، دارای اهدافی کاملاً انتخاباتی است. بر اساس اخبار دریافتی، برآورد هزینه انجام‌شده از سوی مجریان این طرح، هزینه‌کرد بیش از یک میلیون تومان برای هر نفر است.گام بعدی این پروژه، برگزاری همایشی در نیمه دوم اسفند و نوروز 92 با شرکت هزاران نفر در جزیره کیش خواهد بود.مدت زمان همایش کیش، 2 الی 3 روز است و حاضران در همایش برای تفریح به قشم نیز منتقل می‌شوند.

- پیشروی به سوی گفتمان اصلاحات و جذب بدنه اجتماعی آنها و اختلاف بین جریان اصول گرا: ائتلاف با جریان اصلاح‌طلبان و ممانعت از به قدرت رسیدن اصول‌گرایان هدف دیگر این جریان می‌باشد.سابق بر این در آستانه انتخابات نهم لیدر این جریان در ترسیم اهداف خود، شکاف بین اصول گرایان را به صراحت بیان می کند؛ مشایی در جلسه ای با تاکید بر ضرورت عمق بخشی به اختلاف بین جریان اصولگرا تصریح کرده است:اختلاف میان اصولگرایان باید به نحوی عمیق شود که نتوانند در انتخابات ریاست جمهوری به وحدت برسند.

به گزارش خبرگزاری فارس، در این جلسه که علاوه بر لیدر جریان انحرافی ، مشاور امنیتی این جریان، یکی از اسپانسر روغنی فتنه ۸۸ و از حامیان امروز جریان انحرافی و یکی از چهره های تازه رسانه ای شده این جریان برگزار شده ، لیدر جریان انحراف در این جلسه در تحلیل خود از فضای انتخاباتی مدعی سرد بودن فضای انتخاباتی شده و گفته است: این ها(اصولگرایان) باید بفهمند در انتخاباتی که ما نباشیم فضا سرد خواهد بود.

از سویی گفتمانی که امروز ما از زبان رییس جمهور می شنویم همان چیزی است که رنگ و بوی گفتمان اپوزیسیون خارج نشین و برخی از اصلاح طلبان داخلی می باشد. احمدی نژاد بحث مذاکره با آمریکا را چه تلویحاً و چه صراحتاً بیان داشته و به نوعی نسبت به آن تمایل نشان داده است.

در سخنرانی 22 بهمن امسال ، احمدی‌نژاد با بیان اینکه اخیراً ادبیات امریکا بهتر شده است، می گوید:« می‌گویند می‌خواهیم گفتگو کنیم. ما نیز می‌گوییم گفتگو خیلی بهتر است از درگیری... به صراحت می‌گویم: اصلاح گفتار و بیان لازم است، اما کافی نیست. اگر اسلحه را از روی ملت ایران بردارید، من خودم گفتگو می‌کنم.» این پیش شرط که کاملاً سطحی تلقی می‌شود و بیان این سخن در شان و وظیفه وی نبوده و در حیطه وظایت رهبری می باشد، قصد بیان تمایل برای مذاکره در رییس جمهور را بیشتر بر ملا می کند.

همچنین در سفر اخیر رئیس جمهور به مصر، در دیدار با روزنامه نگاران و نویسندگان مصری، گفته است که"اگر تغییرات مثبت در اظهارات مقامات آمریکایی به رفتار آنها نیز تسری یابد پیشنهاد گفتگو را با نظر مثبت بررسی می کنیم." وی با اشاره به سخنان جو بایدن، معاون باراک اوباما، اضافه کرده است:" حرفهایی که از مقامات آمریکایی شنیده می شود، جدید و مثبت است و امیدواریم در رفتارشان هم تغییرات مثبت اتفاق بیفتد".

یا شعار دیگری که بسیاری از دشمنان نظام و حتی برخی از اصلاح طلبان همچون سیدمحمد خاتمی و علی اکبر هاشمی رفسنجانی بیان می دارند، بحث "انتخابات آزاد " است. این واژه در سخنرانی رئیس جمهور در 22 بهمن نیز شنیده شد: "این انقلاب برای احیا و استیفای حقوق اساسی ملت از جمله آزادی است. کمال انسان و حاکمیت ارزش‌ها بدون آزادی و انتخاب آزاد بی‌معناست و انتخاب آزاد ارزش‌ها، ارزشمند و کمال‌آفرین است چون آزادی متعلق به همه ملت است و همه باید مراقب باشیم که مبادا در قدرت، اقتصاد، سیاست و حتی در علم و فناوری و در آزادی انحصار درست شود چون انحصار فسادآور است".

- جذب بدنه اجتماعی عوام: اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها با وجود به هدف نرسیدن فاز اول در عین اینکه دولت قصد 5 برابر کردن میزان یارانه‌های واریزی را دارد، با هدف جذب بدنه اجتماعی ملت می باشد. همچنین استخدامهای غیر متعارف در دولت نیز نمونه دیگر از این نوع می باشد.

فاز جدید فعالیت های جریان انحرافی در این زمینه، حکایت از طراحی یک برنامه بر پایه تبلیغات دو سویه و البته چهره به چهره دارد، تبلیغات دو سویه ای که با به کارگیری نیروی انسانی و پراکنده شدن آنها در محل های پر رفت و آمد مثل ناوگان های حمل نقل عمومی، ایستگاه های اتوبوس و مترو، فروشگاه ها، بازار و... از یک طرف به القائات بی پایه اساس در خصوص مشکلات اقتصادی کشور و ارتباط دادن آنها به سیاست های کلی نظام در مواجهه با مسائلی مثل مذاکره با غرب اختصاص دارد و از سوی دیگر به جمع آوری اطلاعات از افکار عمومی در خصوص بازخورد مثلا افشاگری ها می پردازد.

این ارتباط گیری های چهره به چهره در راستای فرافکنی عواقب برخی سوء مدیریت ها در اقتصاد کشور و ارتباط دادن همه جوانب آن به تحریم ها و در نهایت زیر سوال بردن دکترین مستحکم عدم تن دادن به مذاکره در شرایط فشار است.

نقاشی های کودکان با موضوع ارائه عواطف و احساسات مردمی نیز در قالب کتابچه هایی انجام شده است که البته وجود نامتعارف کلید واژه بهار (شعار انتخاباتی جریان انحرافی) در متن نامه ها و مضمون نقاشی ها و البته جلد کتاب های مذکور تا حدودی تصنعی بودن قسمت قابل توجهی از این مجموعه را به اذهان متبادر می کند.

ج)فشار و چانه زنی از بالا:

- پرونده سازی علیه مسئولان و سران نظام: اخیراً جریان انحرافی با تشکیل یک تیم رسانه‌ای درصد پرونده سازی علیه نامزدهای احتمالی انتخابات ریاست جمهوری یازدهم برآمده است.اعضای این تیم با جمع آوری و سند سازی درباره وضعیت خانوادگی،مالی موقعیتی و ... نامزدهای احتمالی و یا مسئولان نظام، در زمان مشخص هجمه سنگینی به آنها وارد کند. در مورد کاندیدای احتمالی این نیت را در سر می پرورانند این مطالبه را مطرح کند که اگر این افراد تائید صلاحیت شوند باید مشایی هم بدون برو برگشتی تائید شود.

یا در مورد مسئولان نظام و بالاخص سران قوا و و خویشاوندان آنها، که بدین وسیله جلوی افشای حقایق در مورد جریان انحرافی و یا اقدام احتمالی نسبت به این گروه را بگیرند.

نمونه بارز این مورد، فیلم پخش شده در مجلس توسط رییس جمهور و تخریب سران قوا که قبل از آن، این فیلم را به عنوان تهدیدی برای جلوگیری از استیضاح وزیر در نظر گرفته بودند.

- فشار به شورای نگهبان : این مورد از آستانه انتخابات نهم مجلس شورای اسلامی آغاز گشت.عمق انحراف مهره‌های این جریان زمانی آشکار می شود که یکی از مهره های جریان انحراف که از یکی از شهرستان های استان البرز کاندیدا شده و ردصلاحیت شده شورای نگهبان را تهدید کرده است که اگر تائید صلاحیت نشود منطقه را به آشوب خواهند کشاند.

د) ارتباط با منافقین و جلب حمایت غرب

در سخنانی که برادر رییس جمهور، داود احمدی نژاد بیان کرده است، در مورد رابطه این جریان دست به افشاگری‌هایی زده است: برادر محمود احمدی نژاد پیرامون جریان اطراف برادر خود می گوید:« "م - ع" و باز هم "م - ع" نیز کسانی هستند که در لژ بهاییت انگلیس اند و دائما جلساتی در این خصوص دارند."ک - ر"، "الف - ن"، "الف - واو" و "ک - ر" که این ها با ارتباطی که با فرانسه و پادگان اشرف داشتند در مراسم تشییع جنازه، مرضیه خواننده زن زمان شاه در فرانسه حاضر شدند.»

وی اضافه می کند: «"فرحناز - الف" که بچه فومن و "زهره خانم - م" که بچه رامسر است از جمله افراد جریان انحرافی هستند که دائما با پایگاه اشرف و منافقین در ارتباط هستند.»

«رابرت فیسک»، تحلیل‌گر و مقاله‌نویس روزنامه‌ی ایندیپندنت با اشاره به اینکه تبعات بحران‌سازی جریان انحراف زیاد است می‌نویسد: «انتظار آن می‌رود که احمدی‌نژاد در تماشایی‌ترین جایگاه ضربه‌پذیر در تاریخ جمهوری اسلامی قرار گیرد».

مؤسسه‌ی آمریکایی «رَند» که با پشتوانه‌ی مالی «بنیاد اسمیت ریچاردسون»سالیانی است به مطالعه در خصوص ایران مشغول است، در زمره‌ی مراکزی است که به تحلیل رفتار حلقه انحراف علاقه‌مند است. «علی‌رضا نادر» از جمله استراتژیست‌های مؤسسه‌ی رند، معتقد است شرایط داخلی کشور با مهندسی حلقه انحراف به‌سوی بحرانی شدن در حال حرکت است؛ وی در جمله‌ای قابل تأمل تصریح می‌کند: «آن چه ما در ایران ناظریم، آرامش پیش از طوفان است.»

د) ایجاد شکاف گفتمانی و جریانی با اصولگرایان و تخریب آنها

جریان انحرافی برای ورود به عرصه انتخابات اقدام به تشکیل چندین تیم مستندساز، راه اندازی صدها سایت و وبلاگ و بکارگیری دهها روزنامه و نشریه استانی نموده است تا از این طریق بتوانند از یک سو جریان های مخالف خود که عمدتاً اصول گرایان می باشد را به معرکه تخریب ببرند و از سوی دیگر گفتمان خود را جدای از آنها اعلام دارند.

روزنامه ایران، شبکه ایران و خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران(ایرنا) جزء معروفترین رسانه‌های این گروه می باشد که بی مهابا به ترویج افکار خود و تخطئه اصول جریان های مقابل خود می نماید.

فرهاد نظریان سامانی