به طور مثال کارشناس هواشناسی استان همدان اخیرا در آماری به میزان بارش های سال زراعی جدید اشاره کرده و می گوید : میزان بارش در استان همدان در مقایسه با پارسال 30 درصد و در بلند مدت 25 درصد کاهش داشته است و این آمار در شهر همدان با بارش 159 میلی متری کاهش 34 درصدی را در مقایسه با پارسال و کاهش 32 درصدی را در مقایسه با مدت زمان 20 ساله نشان می دهد.

آقای پیرتاج همچنین از مشاهده برخی خشکسالی ها در برخی نقاط استان از جمله کبودرآهنگ و در قسمتی از همدان خبر داده است.

مرتضی عزالدین مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب استان همدان هم از کاهش بارندگی امسال نسبت به سال گذشته در استان خبر می دهد و می گوید : با توجه به میزان بارش در سطح استان وضعیت آب نگران کننده است.

استان همدان از نظر آب های زیرزمینی در بعضی از مناطق مثل دشت های نهاوند ، رزن ، فامنین ، کبودرآهنگ و همدان ، بهار در گذشته وضعیت مطلوبی داشته ولی در سال های اخیر به علت بهره برداری بی رویه ( بویژه پس از آغاز به کار نیروگاه شهید مفتح و حفر چاههای عمیق بی شمار در این منطقه چه با مجوز و قانونی و چه بدون مجوز وغیر قانونی ) سطح آب های زیرزمینی در این دشت ها با کاهش شدید مواجه شده و وضعیت بحرانی پیدا کرده است.

بهره برداری از منابع آب زیر زمینی در سطح استان به ترتیب اهمیت توسط چاه های عمیق و نیمه عمیق چشمه ها و قنات ها صورت می گیرد.

بیشترین استفاده از منابع آب استان در بخش کشاورزی است و پس از آن ، مصارف شهری و روستایی و سپس بخش صنعت و معدن قرار دارند.

مشکلات آب در سطح استان دو نوع است :

الف - مشکلات طبیعی: این دسته به عوامل نامساعد طبیعی مربوط می شوند مانند توزیع نامناسب زمانی بارش ، توزیع نامناسب مکانی بارش ، پوشش فقیر گیاهی در حوضه آبخیز رودها ، شوری آب در بخشی از مناطق استان مثل قسمت هایی از دشت نهاوند ، وضعیت خاص ناهمواری های استان که باعث می شود همه رودها به خارج از استان سرازیر شوند و هیچ رودی به استان وارد نشود.

ب - مشکلات مربوط به شیوه های بهره برداری : این مشکلات بیشتر به نحوه بهره برداری از منابع آب استان مربوط است که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد :

سیستم قدیمی آبیاری ( اتلاف آب در شبکه های انتقال ، روباز بودن نهرها و تبخیر شدید آب ، اتلاف آب توسط گیاهان هرز کنار نهرها و روش آبیاری غرقابی ) ، سیستم سنتی بهره برداری ( احداث بندهای خاکی و چوبی ناپایدار که اولین سیل آن ها را تخریب می کند و در نتیجه ، نهرها پر از رسوب می شوند) ، آشنا نبودن کشاورزان با شیوه های آبیاری کم مصرف (مثل آبیاری بارانی و قطره ای) ، خشک شدن و کم آبی یا تخریب قنات ها در اثر بی توجهی یا حفر بی رویه چاه های عمیق و نیمه عمیق ، یکپارچه نبودن زمین های کشاورزی که باعث کاهش بازدهی آبیاری می شود ، جدا نبودن آب های آشامیدنی سالم از دیگر آب های مصرفی وآلودگی آب ها ، طرح ها و اقدامات جاری در زمینه منابع آب ، طرح های موجود در زمینه منابع آب به دو دسته تقسیم می شوند:

الف- طرح های مربوط به تأمین آب آشامیدنی شهرها و روستاها ، حفر چاه های عمیق در دشت های استان ، احداث سدهای مخزنی مثل سد کلان در ملایر ، سد آبشینه یا سدهای در دست مطالعه مثل سد سیاه کمر در شهرستان همدان ، سد امام زاده عسگر در شهرستان بهار و سد گزندر سرابی در شهرستان تویسرکان ، افزایش ارتفاع سد اکباتان به میزان 25 متر جهت ذخیره آب سد .

ب - طرح های مربوط به تأمین آب کشاورزی :

سدهای مخزنی در دست مطالعه ، شیرین سو ، آلان علیا ، قاباق تپه در شهرستان کبودرآهنگ ، سد شنجور در شهرستان رزن ، سد نعمت آباد در شهرستان اسدآباد و سد ملوسان در شهرستان نهاوند ، احداث بندهای انحرافی در نقاط مختلف استان ، تغذیه مصنوعی و کنترل سیلاب در دشت های اسدآباد ، همدان ، بهار ، کبودرآهنگ ، رزن ، فامنین و قهاوند ، انجام دادن کارهای مطالعاتی برای احداث شبکه های آبیاری و زهکشی و ایستگاه پمپاژ در شهرستان نهاوند ، با انجام این اقدامات اما هنوز استان همدان با مشکل کم آبی روبه روست.

این امر علاوه بر لطمه زدن به بخش کشاورزی در برخی سال ها مشکلاتی را در زمینه تأمین آب آشامیدنی ایجاد می کند.

مطالعه مجدد و دقیق منابع آب استان ، بازنگری شیوه های استفاده از این منابع و اقدام به ذخیره سازی آب ممکن است مشکلات کمبود آب و توزیع نا برابر آن را در فصول مختلف سال حل کند.

این استان با وجود داشتن قابلیت های فراوان اقتصادی به ویژه در زمینه کشاورزی از کمبود آب در مقیاس راهبردی رنج می‌برد و موضوع منابع آب به چالش مهمی در عرصه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی این استان تبدیل شده است.

کارشناسان می‌گویند کاهش شدید آب دهی منابع زیرزمینی ناشی از برداشت های بی رویه در سال های اخیر ، وجود تعداد قابل توجهی چاه غیر مجاز در دشت های استان همدان ، متکی بودن اکثر فعالیتهای کشاورزی و آب آشامیدنی و صنعت به منابع آب زیرزمینی ، توسعه پایدار این استان را به چالش کشیده است.

آنها معتقدند ادامه این روند وضعیت نامطلوبی را در این حوزه به وجود خواهد آورد و احتمال تهدید زیربناهای عمرانی ، نشست زمین ، پایین آمدن کیفیت منابع تامین آب های آشامیدنی و خشک شدن چاه ها ، قنوات و چشمه ها ، بروز پدیده مهاجرت و بحران های اجتماعی و اقتصادی وجود خواهد داشت.

پر واضح است که برای مقابله با بحران کم آبی به عزم ملی نیاز است و این مهم زمانی تحقق می‌یابد که تمام بهره برداران منابع آب در حفظ و حراست از این منابع خدادادی فعالانه مشارکت کنند.

تاکنون بسیاری از مقامات استان در زمینه کمبود منابع آب استان لب به شکایت گشوده اند .

آخرین گله را در این زمینه نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه همدان داشته است.

امام جمعه همدان کم آبی همدان را یکی از مصیبت های این استان دانسته و می گوید : بارها به مسئولان گفته‌ام که ما در استان صنعت نداریم و کارخانجات کوچک ما نیز اغلب تعطیل هستند و اگر نتوانیم اصل کشاورزی را احیا کنیم جامعه به کارهای سطحی و شغل‌های کاذب روی خواهد آورد.

آیت الله محمدی با اشاره به اهمیت کشاورزی در آیات و روایات اسلامی می گوید : کشوری که آب و خاک داشته باشد و باز هم فقیر باشد ، باید جستجو کرد که چه ضعفی دارد .

امام جمعه همدان با اشاره به ظرفیت‌های کشت و زراعت در کشور می افزاید : ایران با این همه منابع طبیعی که در اختیار دارد چرا باید از دیگر کشورها میوه وارد کند این مقوله نیازمند آسیب‌شناسی و فرهنگ سازی ریشه‌ای در زمینه درختکاری و کشاورزی است.

مهندس رحیمی‌فر مدیرعامل سابق شرکت آب و فاضلاب استان همدان منابع تأمین آب آشامیدنی شهر همدان را سد اکباتان و چاه‌های دشت بهار عنوان کرده و می گوید : مجموع نیاز ما 1700 لیتر آب در ثانیه است که 1000 لیتر در ثانیه از طریق سد اکباتان و 700 لیتر آن از طریق چاههای دشت بهار تأمین می‌شود که با کاهش نزولات جوی سد اکباتان تا حدودی از مدار خارج و شهر همدان را با مشکل روبرو می سازد. ‌

رحیمی فر با بیان این مطلب که هم اکنون 85درصد مصارف آب آشامیدنی مربوط به مشترکان خانگی است می گوید : صرفه‌جویی مشترکان می‌تواند ما را در ارائه خدمات و کاهش قطعی آب یاری کند. ‌

وی درباره حذف یارانه‌ آب در طرح اقتصادی جدید می افزاید : هم اکنون هیچ برنامه‌ای برای افزایش آب بها در دستور کار دولت نیست و فقط مشترکانی که رعایت الگوی مصرف را نکنند و بیش از الگوی مصرف آب مصرف کنند با تعرفه‌های افزایش قیمت روبرو خواهند شد و آب مشترکان پرمصرف نیز قطع خواهد شد. ‌

هم اکنون 98 درصد جمعیت شهری استان همدان که شامل 200 هزار مشترک است از آب آشامیدنی بهداشتی و سالم برخوردارند و هر متر مکعب آب آشامیدنی به قیمت 550 ریال به فروش می‌رسد که معادل نصف قیمت تمام شده است.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی همدان می گوید : بحران آب اساسی ترین دغدغه کشاورزی استان است که بیش از همه شهرهای قهاوند و فامنین را تهدید می کند.

آقای رنجبر ضرابی می افزاید : حفظ کاربری اراضی و استفاده صحیح از منابع آب استان یک امر ضروری است.

وی یکی از مشکلات کشاورزی استان را عدم سرمایه گذاری مناسب در پوشش انهار ، کانال انتقال آب و بهینه سازی قنوات می داند.

ستوده معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای همدان هم به این مشکل از زاویه ای دیگر نگاه می کند و معتقد است : حفر چاههای غیر مجاز به دست افراد سودجو در استان همدان برای مردم و مسئولان مشکلاتی ایجاد کرده است .

وی می گوید : ‌با وجود کمبود ظرفیت منابع آب زیر زمینی در دشت های استان همدان و آگاهی رسانی مستمر از طریق گروه های گشت و بازرسی و طرح های تعادل بخشی ، همچنان شاهد حفر چاه های بدون مجوز در استان همدان هستیم .

آقای ستوده می افزاید : از 13 دشت استان همدان 2 دشت کبودراهنگ و خماجین بحرانی اعلام شده و 10 دشت دارای وضع ممنوع است .

وی مهمترین عامل کاهش حجم مخازن آب زیرزمینی استان را حفر چاه غیر مجاز و اضافه برداشت از چاه های مجاز بیان می کند و می گوید : محدودیت منابع برای تامین آب آشامیدنی مناطق شهری و روستایی به ویژه در بخش کشاورزی از دغدغه های دیرینه مسئولان استان همدان برای اجرای برنامه های توسعه ای به شمار می رود .

مسئولان بخش کشاورزی استان همدان سالها پیش اعلام کردند قادر به اجرای برنامه های توسعه زمین های قابل کشت به علت کمبود منابع آب نیستند و ناگزیر به سرمایه گذاری برای حفظ سطح کنونی کشاورزی استان درحدود 740 هزار هکتار هستند .

بر اساس اطلاعات و آمار موجود علت عمده مهاجرت روستانشینان استان همدان به مناطق شهری در حداقل 40 سال گذشته همین کمبود آب برای زراعت مطمئن بوده است ‌به طوریکه اکنون تنها هزار و 80 روستای دارای سکنه در این استان وجود دارد.

مشکل کمبود آب حتی برای شرب روستاییان استان همدان به همین جا ختم نمی شود ، چون هم اکنون نه تنها منابع آبی برای کشاورزی در بسیاری از روستاهای استان محدود است بلکه آب آشامیدنی مورد نیاز بیش از 100روستا به ویژه در فصل های کم آب با تانکر از مناطق دیگر حمل می شود .

به این مشکلات باید فرسوده بودن شبکه های موجود آب را هم اضافه کرد که در جای خود قابل تامل است.

مرتضی عزالدین مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب استان همدان می گوید ه: حدود 35 درصد از شبکه‌های آب استان فرسوده است.

وی می افزاید : طول شبکه آب‌رسانی استان همدان دو هزار و 400 کیلومتر بوده که حدود بیش از 700 کیلومتر آن فرسوده است.

آیت الله محمدی نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه همدان در سفر چهارم هیئت دولت به استان همدان ، مهمترین چالش مسئولان در آینده را کمبود آب ذکر کرد و اقدام عاجل دولت برای حل این مشکل را خواستار شد .

رئیس جمهور هم در جمع مردم همدان خطاب به دولت مردان به خصوص وزیر جهاد کشاورزی دستور داد در هر سطحی که کشاورزان استان همدان برای اجرای طرح های آبیاری بارانی تسهیلات و امکانات تقاضا کنند ، در اختیارشان قرار گیرد .

آقای دکتر احمدی نژاد به این نکته نیز اشاره کرد که دولت 80 درصد هزینه ها را برای اجرای سامانه آبیاری بارانی به صورت یارانه پرداخت می کند .

برای جبران بخشی از نیاز مردم استان همدان در بخش های شرب و کشاورزی ، طرح بزرگ انتقال آب دریاچه سد تالوار از استان زنجان به همدان در دولت نهم آغاز شده که اکنون 80 درصد پیشرفت دارد .

استاندار همدان نیز اجرای طرح های تامین آب بخصوص سد سازی را در الویت برنامه های مسئولان می داند و می افزاید : 20 طرح سد سازی در مناطق مختلف استان در حال مطالعه و اجراست .

آقای محمدی کارشناس جغرافی هم می گوید : استفاده از منابع آب بیش از جایگزینی آن منجر به افت سطح آب می‎ شود .

این جغرافیدان درباره بهره برداری از آبهای زیرزمینی در استان همدان می گوید : اتکا به منابع آبهای زیر زمینی در استان همدان سهم اصلی را در تامین آب دارد .

نماینده مردم همدان و فامنین در خانه ملت هم با بیان اینکه مشکل آب در همدان جدی است می گوید : تامین آب همدان از سد تالوار زنجان 70کیلومتر لوله گذاری شده و 40کیلومتر باقی مانده و با تامین و تخصیص 150 میلیارد تومان اعتبار انجام و بحران آب حل می شود.

آقای کارخانه ای با بیان اینکه 90میلیارد تومان از این اعتبارات تخصیص یافته است و تخصیص 30 میلیارد تومان دیگر در حال پیگیری و اقدام است می افزاید : با تزریق اعتبارات به این طرح بزرگ می توان به بهره برداری از طرح آب رسانی از سدتالوار زنجان به همدان در سال آینده امیدوار بود.

وی با بیان اینکه هم اکنون سالانه آب تنها سد همدان یعنی سد اکباتان 36میلیون متر مکعب و مصرف مردم 34میلیون مترمکعب است می افزاید : با توجه به اینکه سالانه 40 هزار مصرف کننده به مصرف کنندگان اضافه می شود اگر همدان به اجرای طرح آبرسانی اقدام نکند تا دوسال آینده با بحران کم آبی مواجه خواهد شد.

نماینده مردم همدان و فامنین در مجلس به مشکلات آب کشاورزی فامنین اشاره کرده و می گوید : در 4 مرحله طرح تغییر سیستم خنک کننده از تر به خشک نیروگاه شهید مفتح اجرا خواهد شد که برای راه اندازی این طرح و اجرای همه مراحل 300 میلیارد تومان اعتبار نیز است .

نماینده مردم همدان و فامنین در مجلس شورای اسلامی می گوید : اگر مرحله اول طرح اجرا شود 8چاه از 24 چاه از مدار خارج می شود و به تدریج مشکلات تامین آب کشاورزی این منطقه حل می شود.

به نظر می رسد که باید برخی اقدامات توسط مسئولان به طور جدی مورد توجه قرار گیرد اقداماتی که باید در سه سطح کوتاه مدت ، میان مدت و بلند مدت برنامه ریزی کرد و پیش از اینکه استان به مرحله بی بازگشت و خیلی بحرانی برسد اقدامات انجام شده بتواند مانع از بحران جدی شود.

بازنگری دقیق در طرح و اجرای برخی برنامه های عمرانی مرتبط با منابع آب ، هماهنگی دقیق بین سازمانها و ادارات مرتبط در این موضوع ، فرهنگ سازی در زمینه اصلاح ساختار مصرف در بخش مختلف ، قانونمند کردن و نظارت دقیق بر استفاده از مصارف آب در بخش های مختلف ، بهینه کردن استفاده از آب در مصارف کشاورزی ( روی آوردن به کشت های صنعتی و جدیدتری مانند آبیاری قطره ای و مکانیزه و بارانی ) و صنعتی و محدودیت فعالیت و حذف صنایع و کارخانجات و نیروگاههای تولید برق می تواند بخشی از اقدامات در این زمینه باشد.