به گزارش کورنگ به نقل از ایرنا نمونه این بحران ها استفاده بی رویه کشاورزان و حفر چاه های غیر مجاز در دشت های این استان است، به گونه ای که به دنبال این زیاده خواهی ها امسال دو فروچاله بزرگ در دشت فامنین و کبودرآهنگ ایجاد شده که این به معنای مرگ همیشگی این دشت ها است.

کاهش میزان بارندگی ها و مصرف بالاتر از الگوی برخی شهروندان از یک طرف و برداشت بی رویه از ذخایر آب های زیر زمینی بخصوص در بخش کشاورزی نیز از سوی دیگر عامل پیدایش این بحران است چرا که 92 درصد از آب تولیدی در استان همدان در بخش کشاورزی استفاده می شود.

استفاده بی رویه از آب در بخش کشاورزی، بحران آبی شهرستان های کبودرآهنگ، بهار، فامنین و رزن را که کشت محصولات آب بر در آن ها بیشتر از سایر شهرستان های این استان است، دو چندان کرده است.

کشت محصول پر آب بر مانند سیب زمینی نمونه ای از این کشت و برداشت ها دراستان همدان است که می توان گفت این استان به دلیل زیر کشت بردن سالانه 25 هزار هکتار از اراضی خود در کاشت سیب زمینی تبدیل به قطب تولید این محصول در کشور شده و کشاورزان این منطقه نیز پس از برداشتن ثمره تلاش های خود این محصول را بدون هیچ گونه فراوری و به صورت خام به سایر استان ها و کشورهای همجوار صادر می کنند که این یعنی فروش آب استان همدان با کمترین نرخ به سایر مناطق.

اما همه اینها مشکل ایجاد شده نیست، مشکلات از آنجا شدت می گیرد که کشت پاییزه نیز پس از کشت تابستانه در اراضی کشاورزی این استان آغاز شده و بار دیگر شیره جان زمین را می مکد تا عطش تشنگی این منطقه را بیشتر کند.

***شناخت اهمیت منابع آب

کارشناس منابع آبی جهاد کشاورزی استان همدان در خصوص نقش کشاورزی در بحران آب این استان، گفت: تغییر الگوی کشت کشاورزان، جایگزین شغل های جدید به جای شغل های کشاورزی، شناخت اهمیت منابع آب و استفاده از فرهنگ آب، مسدود کردن چاه های غیر مجاز و جلوگیری از برداشت های بیش از حد مجاز از چاه ها، ایجاد شعبه های مخصوص در دادگاه ها برای رسیدگی به تخلفات آبی در سریع ترین زمان از جمله راهکارهای مقابله با خشکسالی در استان همدان است.

'حمید رضا شاهسوند' ادامه داد: استان همدان از سال 70 تا کنون سه دوره خشکسالی بزرگ را پشت سر گذاشته، به گونه ای که در این 24 سال میزان افت متوسط آبخوان تنها در دشت بهار 88.20 متر بوده است،در سال های پیش رو اگر مدیریت مصرف انجام نشود همه سفره های آب با خطر مواجه خواهند بود.

وی با اشاره به وضعیت نامطلوب دشت بهار به عنوان یکی از مهم ترین دشت های استان همدان، افزود: از سال 84 تا سال 93 مجوز حفاری 60 کیلومتر چاه در این دشت صادر و در این مدت 20 درصد چاه های دارای مجوز دچار کاهش آبدهی شده که در نهایت منجر به کف شکنی این چاه ها شده است.

*** تغییر الگوی کشت بهترین راهکار مقابله با خشکسالی

رییس سازمان جهاد کشاورزی استان همدان نیز تغییر الگوی کشت را از بهترین راهکارهای مقابله با خشکسالی در این استان عنوان کرد و ادامه داد: طرح تغییر الگوی کشت در استان همدان هم اکنون در حال تنظیم و مطالعه است که با اجرایی کردن آن می توان میزان بهره وری از آب را افزایش داده و از هدر رفت آب نیز پیشگیری کرد.

'علیرضا رنجبر ضرابی' افزود: آموزش کشاورزان و ترغیب آن ها به کاشت محصولات

کم آب بر و سود ده مانند کلزا از جمله اهداف آموزشی در نظر گرفته شده در این سازمان برای کشاورزان است.

سهمیه امسال این استان از آبیاری تحت فشار اجرای 12 هزار هکتار است و در سال زراعی جاری نیز 4هزار و 200 هکتار از اراضی زراعی این استان به آبیاری تحت فشار مجهز شد.

***مبارزه با افراد سودجو

فرماندار رزن هم در خصوص مشکل کم آبی و بحران موجود در این شهرستان، اعلام کرد: مبارزه با آن دسته از افراد سودجو که برای تأمین منافع شخصی خود در پی سوءاستفاده از منابع آبی هستند باید با جدیت انجام شود.

'فتحعلی حسینی'با اشاره به اهمیت حفظ منابع آبی و خسارات جبران ناپذیری که افت سطح آب های زیرزمینی می تواند در پی داشته باشد، گفت: شناسایی و انسداد چاه های غیرمجازی که در سنوات گذشته به دلیل اهمال یا نبود نظارت کافی منجر به بروز مشکلات بسیار در این شهرستان شده، بدون هیچ مسامحه ای باید در دستور کار ناظران امور آب باشد.

حسینی با اشاره به راهکارهای کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی، بیان کرد: برای رسیدن به این اهداف در ابتدا باید کاشت محصولات پرآب بری که دارای نرخ بهره وری پایین در قیاس با آب مصرفی خود هستند یا استفاده از الگوهای آبیاری و آبرسانی با راندمان اندک را متوقف کرد و به سوی کاشت های مقاوم در برابر خشکسالی، سامانه های نوین آبیاری قطره ای و استفاده از بذرهای کشت اصلاح شده حرکت کرد چرا که اجرای این روش ها علاوه بر کاهش استفاده از آب، دارای نرخ بازدهی و راندمان بالاتری است.

وی در مورد اصلاح الگوی کشت در رزن، گفت: در سال زراعی 93-92 با تشویق کشاورزان این شهرستان در مجموع، کشت محصول پرآب بر هندوانه 100 هکتار در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته کاهش داشته که معادل 800 هزار مترمکعب صرفه جویی در مصرف آب است.

وی از ترویج کشت محصولات کم آب بری چون رازیانه، کلزا و زعفران در مزارع این شهرستان خبر داد که با وجود مصرف پایین آب دارای نرخ بهره وری بالایی است.

*** کشاورزان از کاشت محصولات آب بر خودداری کنند

فرماندار کبودرآهنگ هم در خصوص بحران کم آبی حاکم بر این شهرستان بیان کرد: تمامی کشاورزان این منطقه باید از کاشت محصولات آب بر خودداری کنند چرا که در کبودرآهنگ بحران آب جدی است و مدیریت این بحران بر همه برنامه ها اولویت دارد.

'احسان قنبری'با اشاره به اینکه دولت تسهیلات ویژه ای در راستای بارانی و قطره ای کردن اراضی قرار داده، گفت: با کشاورزانی که به صورت غرقابی آبیاری می کنند برخورد جدی می شود.

*** کاهش300 میلیون مترمکعبی ذخایرآبی

مدیر عامل آب منطقه ای استان همدان نیز در این خصوص گفت: دشت های این استان هم اکنون در وضعیت مطلوبی قرار نداشته و میزان ذخیره آبی این منطقه امسال 300 میلیون مترمکعب کاهش یافته است.

'مرتضی عزالدین' از افت یک متری ذخایر آب های زیر زمینی در استان همدان خبر داد و افزود: آب آشامیدنی این استان از دو سد و تعدادی چاه تأمین می شود که هم اکنون یکی از این سد ها خشک شده و در سد اکباتان نیز در حال حاضر هشت میلیون متر مکعب آب ذخیره شده است.

وی ادامه داد: هم اکنون همه دشت های این استان جزو مناطق ممنوعه بوده و با پدیده فروچاله مواجه هستند که این موضوع زیرساخت های استان همدان را تهدید می کند و نیازمند یک اقدام جدی برای پیشگیری از پیشرفت این روند است.

هم اکنون در این استان صد درصد ذخایر آبی در حال استفاده است که این مشکل وضعیت فرا بحرانی به شمار می رود.

*** ترسیم نقشه کامل از وضعیت کشاورزی

رئیس جهاد کشاورزی شهرستان همدان نیز تصریح کرد: به منظور برنامه ریزی برای صرفه جویی درمصرف آب دراستان همدان نیازمند ترسیم یک نقشه کامل از وضعیت کشاورزی و منابع طبیعی هستیم.

'جواد رشیدی' استفاده از پساب ها در بخش کشاورزی را از دیگر راه های برون رفت از مشکل کم آبی دانست و افزود: متأسفانه در مصارف کشاورزی کنتوری برای محاسبه آب مصرفی وجود ندارد، اما با استفاده از این پساب ها در حوزه کشاورزی و نصب کنتور می توان تا حدود زیادی از هدر رفت آب در کشاورزی جلوگیری کرد.

وی از انجام نشدن تحقیقات عملی در بخش کشاورزی انتقاد کرد و گفت: در بخش کشاورزی باید تحقیقات گسترده ای در مورد مشکلات موجود انجام شود و راهکاری عملی به کشاورزان ارائه داد.

وی با بیان اینکه گسترش کشاورزی از ارکان استقلال کشور است بیان کرد: امروزه حداقل 85 درصد و حداکثر 5/94 درصد از ذخایر آبی استان همدان در بخش کشاورزی به مصرف می رسد.

کشاورزان کمتر با کارایی آب که هم اکنون در این استان تنها نیم درصد است آشنایی دارند، در حالی که با افزایش کارایی آب می توان تا میلیون ها متر مکعب در مصرف آب صرفه جویی کرد.

*** صرفه جویی و مدیریت مصرف آب

'حبیب مظاهری'مدیر آب، خاک و امور فنی و مهندسی کشاورزی استان همدان نیز با انتقاد از عملکرد برخی کشاورزان، گفت: برخی از کشاورزان تنها به فکر کاشت و برداشت محصولات مناسب در سال هستند و کاهش ذخایر آبی یا خشکسالی برایشان اهمیت چندانی ندارد.

روشن کردن سامانه آبیاری در روزهای بارانی نمونه ای از این اصراف هاست که تبعات آن می تواند در آینده دامنگیر همه افراد شود. وی از کشاورزان استان همدان خواست، با صرفه جویی و مدیریت مصرف آب از میزان ذخایر آبی به عنوان امانت آیندگان صیانت کنند.

گزارشگر:راحله دهقانی