سالها است که تصاویر کاراکتر فیلم های انیمیشن هالیوود و بازی های اینترنتی، نبض بازار لوازم التحریر کشور ما را در دست گرفته است و دانش آموزان ما، شاید رستم و سهراب و آرش کمانگیر را نشناسند اما بن تن و باربی را از اعضای فامیل و آشنایانشان هم بیشتر می شناسند. ماجرای سیطره شخصیت های امریکایی و هالیوودی در بازار نوشت افزار در سالهای اخیر و با گسترش اینترنت و شبکه های ماهواره ای افزایش یافت و کارتون ها و بازی های غربی با حجم مهار ناپذیری راه مخاطبان کودک و نوجوان را در پیش گرفتند و به تبع آن فروش لوازم تحریر که تصاویر این کاراکترها را به نمایش گذاشته بود هم رشد روز افزونی به خود گرفت. اما یکی از مهم ترین مشکلات رواج بازار نوشت افزارهای غربی ، نوع پوشش کاراکترهای دختر روی این لوازم بود، دخترکانی که روی این نوشت افزارها به تصویر در آمده بودند، غالبا با لباس هایی نامناسب که گاهی به عریانی هم طعنه می زد، نمایشگر پوشش زنان و دختران کشورهای خواستگاهشان بودند. از دیگر مولفه های دخترکان غربی نقش بسته روی دفاتر و کیف های مدرسه، سبک اندامشان بود، لاغری بیش از حد و تاکید جنسی روی اعضای بدن، از مولفه های اصلی تصویر این دخترکان روی جلد بود، تصاویری که این پیش زمینه ذهنی را در مخاطبان کودک و نوجوان خود ایجاد می کند که زیبایی به معنای نزدیک شدن به سبک خاص اندام دختران روی جلد دفترچه ها است.

با نگاهی به نسبت 5 درصدی تولیدات داخلی نوشت افزار در برابر رقم 95 درصدی لوازم التحریر غربی می توان متوجه شد که چرا به رغم همه نمایشگاه و طراحی و ارائه مدلهای جدید نوشت افزار باز هم راسته لوازم التحریر فروش های بازار تهران در دست باربی و بنتن قرار دارد و نمونه های ایرانی انقدر محدود هستند که در ازدحام نمونه های غربی گاه اصلا دیده نمی شوند.

در این میان دخترهای شهر ما هم از همان روزهای کودکی به این فکر می کردند که چگونه باید اندامی شبیه به باربی داشته باشند و با چه رژیم غذایی سایز کمرشان را به سیندرلا نزدیک کنند. اتفاقی که به دنبال خود تصویر جنسی از دختر بودن را در ذهن دانش آموزان کشور ایجاد می کند و این باور را که برای برتر بودن باید به معیارهای زیبایی تعریف شده کارتون های امریکایی نزدیک شد. نکته دیگر این است که غالب کاراکترهای دختر کارتون های هالیوودی ، تنها مولفه بارزشان زیبایی و اندام خاص است و در این میان دانش و علم معمولا به اندازه ای نادیده گرفته می شود که این تصور را به ذهن مخاطب متبادر می کند برای برتر بودن، نیاز به دانش و علم نیست و زیبایی و اندام متناسب، شرط لازم و کافی برای بهترین بودن است. هجمه شخصیت های هالیوودی و غربی بر روی جلد لوازم مدرسه در حالی بود که دانش آموزان ما هیچ شناختی نسبت به شخصیت های تاریخ ساز کشور خود نداشتند و جای خالی تصاویر این بزرگان همواره بر روی نوشت افزار مصرفی دانش آموزان کشور ما احساس می شد. مدتها گذشت تا سالهای دهه نود که ماجرای استفاده از نوشت افزاری غربی به یکی از سوژه های اصلی خبرگزاری ها و روزنامه های بدل شد و کارشناسان از آن به عنوان یکی از آفت های بازار نوشت افزار یاد می کردند، در همین راستا بود که برخی از تولیدکنندگان داخلی لوازم‌التحریر و نوشت‌افزار از جمله «کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان» نیمه دوم سال91 مسابقه ای را در خصوص طراحی دفتر و نوشت‌افزار براساس نمادهای ایرانی و اسلامی برگزار کردند و در نهایت طرح های برگزیدگان این مسابقه، برای تولید انبوه در اختیار کانون پرورش فکری قرار گرفتند و در بین تصاویر و طرح‌های ایرانی و اسلامی به کار گرفته شده در نوشت‌افزارها چهره‌های شاخصی مانند جهان پهلوان تختی، امیرکبیر، میرزا کوچک‌خان جنگلی، پوریای ولی، ابوعلی سینا، فردوسی، شهید مصطفی احمدی روشن، شهید مجید شهریاری، شهید عباس بابایی، شهید باقری دیده می شد. پس از این ماجرا نمایشگاه ها و افتتاحیه هایی هم تحت عنوان نوشت افزار های ایرانی و اسلامی در سالهای اخیر برگزار شد و در نهایت تیرماه امسال هم بار دیگر از 500 نوشت‌افزار ایرانی-اسلامی روشنا با حضور مدیران و مسئولان مربوطه رونمایی شد که در این بخش پنج شخصیت «پارسا»، «پروانه‌ها»، «بچه‌های ایران»، «خانواده رضوی» و «دلاوران» طراحی شده است که هرکدام از این طرح‌ها دارای داستان و شخصیت‌های مستقل بوده اند و پس از آن هم نوشت افزار روشنا برای سال تحصیلی جدید دفاتر مشق با طرح‌های جدید مانند شخصیت‌های «پایتخت» تولید و برای توزیع راهی فروشگاه‌های زنجیره‌ای کرده است.

غالب کاراکترهای دختر کارتون های هالیوودی ، تنها مولفه بارزشان زیبایی و اندام خاص است و در این میان دانش و علم معمولا به اندازه ای نادیده گرفته می شود که این تصور را به ذهن مخاطب متبادر می کند برای برتر بودن، نیاز به دانش و علم نیست و زیبایی و اندام متناسب، شرط لازم و کافی برای بهترین بودن است

سعی و تلاش موسسات تولید نوشت افزار داخلی در طول یکی دو سال گذشته در حالی بوده است که به گفته مدیر دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی تولیدات داخلی نوشت افزار 5 میلیون دفتر در برابر نیاز 150 میلیونی بازار مصرفی است. با نگاهی به نسبت 5 درصدی تولیدات داخلی نوشت افزار در برابر رقم 95 درصدی لوازم التحریر غربی می توان متوجه شد که چرا به رغم همه نمایشگاه و طراحی و ارائه مدلهای جدید نوشت افزار باز هم راسته لوازم التحریر فروش های بازار تهران در دست باربی و بنتن قرار دارد و نمونه های ایرانی انقدر محدود هستند که در ازدحام نمونه های غربی گاه اصلا دیده نمی شوند. به هر رو با توجه به تاثیرات مخربی که این نوع از نوشت افزار می تواند در نسل آینده ساز این کشور بگذارد، رسانه ها و مدیران باید راهکاری کاربردی را برای مقابله با نوشت افزارهای غربی و توسعه و گسترش نمونه های داخلی بیندیشند تا سبک زندگی نسل جدید کشور به دست الگو های غربی نیفتد.

اکپشتهای نینجا، بن10 ، kitty ، مردعنکبوتی، angry birds، ایها دنیاییست که کودکان ما این روزها در آن سیر می کنند. البومی متنوع، رنگارنگ و جذاب از شخصیت ها و الگوهایی غربی متولد هالیوود که همگی پیام آور سبک زندگی آمریکایی یا American Style Life می باشند. اما در این بین، بزرگسالان نیز چه بسا همپای کودکان در دنیای این مخلوقات غوطه ور بوده و با اراده خویش، آنها را در اشکال مختلف وارد حیات واقعی کودکان می نمایند.

براستی با وجود قهرمانان فاخر ملی و شخصیتهایی چون گرشاسپ، میرمهنا، رستم و... و نیز الگوهای کامل دینی، چگونه روز به روز تقاضا برای این محصولات بالا می رود و شخصیتهای کذایی چون یانگوم و سوسانو و سیندرلا الگوی دختران ما می شوند؟ آنها که به فرموده حضرت روح الله، قرارست از دامانشان مرد به معراج برود.

مشکل کار کجاست؟

یک فروشنده لوازم التحریر در گفتگو با پایگاه 598 با اظهار تأسف از کم کاری های فرهنگی در این زمینه می گوید: "وقتی غرب روزی یک الگو برای فرزندان ما به ارمغان می آورد، ما باید دو الگو به آنها ارائه دهیم. اما خودمان بدتر این الگوها را در تلویزیون و سی دی ها و... تبلیغات می کنیم "

فروشنده دیگری اظهار می دارد: «تاکنون اماکن یکبار هم به ما گیر نداده است و اصولاً کاری به بازار لوازم التحریر ندارند».

چندین سال از تولد عروسکهای «دار و سارا» که قرار بود جای باربی را برای کودکان ما پر کنند می گذرد. اما این تغییر فرهنگی اتفاق افتاده است؟ چند کارتون، بازی و دفتر و کیف و مداد از این دو عروسک ساخته شده است؟ آیا اصلاً داستانی در مورد این دو در ذهن کودک ایرانی شکل گرفته است؟ و یا این طرح نیز مانند دیگر طرح ها به دلیل «عدم حمایت دولت» دچار قهر و دل شکسته شدن خالق آنها شده است؟

کودکی در قیاس دفتر دارا و سارا با angry birds می گوید: "چون بازیشو دوست دارم، عکسشم دوست دارم”

باید توجه داشت که این تصاویر ارتباط مستقیمی با شکل گیری باور، تربیت و عقیده فرزندانمان دارند.

تصویر پرنده های عصبانی angry birds به علت محبوبیت بازی رایانه ای اش یکی از فراوان ترین تصاویر روی لوازم التحریر موجود در بازار ایران است بازی که تخریبی مسجد، برج آزادی، برج میلاد در هدف پرنده عصبانی از مراحل جذابش می باشد.

اما این وضعیت درحالیست که آقای مخبر دزفولی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، در تیرماه 91 ابراز امیدواری کرده بود که تولید نوشت افزار در کشور، به لحاظ کیفی و کمی، در رویکردهای منطبق با ارزشهای ملی و اسلامی ارتقا یابد؛ ولی اکنون کمتر تغییری را نسبت به سالهای قبل شاهد نبوده ایم.

وقتی می توان لوازم التحریر را تبدیل به وسیله ای برای تربیت باور کودک نمود باید از این فرصت نهایت استفاده را برای شناساندن فرهنگمان به کودکان و نوجوانان قبل از انکه غرب از ما پیشی بگیرد را برده باشیم.

تصاویر ذیل شروع تهاجم فرهنگی علیه قشر آسیب پذیری از جامعه است که هنوز شخصیت کاملی ندارد و متاثر از محتوای فرهنگی موجود در اجتماع هستند.

بیش از سه دهه از انقلاب گذشته. رهبر انقلاب مکررا در حوزه فرهنگ هشدار و دغدغه هایشان را بیان فرموده اند. ولی متاسفانه مسئولان ما قبل از نیل به مقصودشان، به بهترین شکل ممکن فقط شعار میدهند.

و حالا از شخصیاتهای کارتونی به تصاویر خواننده ها و رقاصه ها رسیدیم ....

البته در این میان مراکز غیر دولتی همانند دفتر مطالعات جبهه فرهنگي انقلاب اسلامي محصولاتی بسیاری را تولید نموده اند که در سایه عدم حمایت های لازم و توزیع نامناسب نیز همانند فعالیت های گذشته در این عرصه ابتر مانده است.

اکنون غرب مشغول تربیت فرزندان ماست بیاییم فقط کمی نگران نسلهای آینده انقلاب باشیم ...

کیانا نیکفام

تصاویر تکمیلی:

منبع: نافع