وزير امور خارجه آمريكا در ابتدا كه بحث مذاكره با ايران مطرح شد، بارها از داماد خود و زندگي ايراني سخن گفت كه بايد از اين برنامه به نام«ديپلماسي داماد» نام برد كه از سال ۹۲ به‌صورت جدي آغاز شد. در آن سال هنوز روحاني به عنوان رئيس‌جمهور انتخاب نشده بود و جان كري در پيامي اظهار داشت:«در همان زماني كه شما با عزيزانتان گرد سفره هفت سين جمع مي‌شويد، با افتخار مي‌گويم كه بسياري از آمريكايي‌ها هم همگام با شما نوروز را جشن مي‌گيرند.» در اين پيام جان كري به‌صورت محتاطانه اقدام به برقراري ارتباط با ايرانيان كرد و در آن به پرونده هسته‌اي اشاره زيادي نداشت؛ چرا كه منتظر انتخاب رئيس دولت یازدهم بود.

 

آغاز رسمي ديپلماسي داماد ايراني!

 

نوروز ۹۳ اما مانند اين ايام در سال پیش از آن نبود و جان‌كري«ديپلماسي داماد ايراني» را بنيان نهاد؛ چرا كه مسئولان آمريكا، رئيس‌ دولت يازدهم ايران و برنامه‌هاي او براي مذاكرات درباره موضوعات هسته‌اي را متفاوت از رئيس‌جمهور قبلي و سياست‌هاي او ارزيابي كرده بودند. بنابراين برنامه جديدي با محوريت «بهروز والاناهيد» داماد ايراني‌الاصل جان‌كري تدوين كردند كه در پيام نوروزي سال ۹۳ وزير امور خارجه آمريكا قابل درك بود. كري نوروز آن سال اظهار داشت:«زمان نو شدن است و ما اميدوارم به نمادي از نو شدن روابطي رو به تغيير بدل شود، و شايد اين زمان، نه تنها سال نو، بلكه لحظه‌اي در تاريخ باشد.

 

از اين رو ما همچنان اميدواريم كه مي‌توانيم اختلافات ميان ايران با آمريكا و جامعه جهاني را مشخصا درباره برنامه هسته‌اي و همچنين ديگر مسائل حل و فصل كنيم.» او در پيام نوروزي خود همچنين تصريح كرد كه «آمريكا و ايران زمستان‌هاي بسيار سختي را پشت سرگذاشته‌اند. با اين حال اكنون با آمدن بهار از همه مي‌خواهيم فرصت كنوني را براي حركت به سمت آينده‌اي بهتر غنيمت بشمارند. من از صميم قلب اميدوارم رهبران ايران گزينه‌هاي درست و لازم را در مذاكرات كنوني هسته‌اي انتخاب كنند و اين سال جديد و اين بهار جديد بهاري بهتر هم براي مردم ايران و هم جهان باشد.»

 

به وضوح در اين موارد مشاهده مي‌شود كه آمريكا فصل جديدي از مذاكره با ايران را گشوده است و نكته قابل توجه اين است كه جان كري به پايان زمستان سخت در روابط دو كشور اشاره دارد كه اين جملات از سوي برخي، اعتراف آمريكا به خطاهايي است كه سال‌ها در قبال ايران صورت گرفته بود. برخي آگاهان اين چراغ سبز نشان دادن‌هاي آمريكا را فصلي از برنامه تدوين شده اين كشور براي تحميل خواست خود به ايران در پرونده هسته‌اي ارزيابي كردند.

 

زماني براي نو شدن و آشتي است؟

 

در نوروز ۹۳ مذاكرات هسته‌اي تا حدودي به جلو رفته بود و به تبع آن پيام نوروزي وزير امور خارجه داراي داماد ايراني هم با لحن دوستانه‌‌تري تنظيم و حتي درآن به صراحت از كلمه «آشتي» استفاده شده بود. جان كري در پيام نوروزي آن سال تصريح كرد:«در همه جاي دنيا، از جمهوري اسلامي ايران گرفته تا آسياي ميانه تا قفقاز تا جوامعي در ايالات متحده نوروز را جشن مي‌گيرند و نوروزي شاد آرزو مي‌كنند. نوروز كه با شكوفه‌هاي بهاري فرا مي‌رسد، زماني براي نو شدن و آشتي است. در نتيجه كار خستگي‌ناپذير، برخي از موانع سوءتفاهم كه براي دهه‌ها بين ايالات متحده و ايران وجود داشته، از ميان رفته است.»

 

 

روزهاي منتهي به نخستين روزهاي آغاز سال ۹۴ مصادف شد با درگذشت مادر رئيس‌جمهور كه جان كري وزير امور خارجه آمريكا با حضور در محل اقامت تيم مذاكره‌كننده ايراني در لوزان به حسين فريدون تسليت گفت، اما او تبريك نوروز را فراموش نكرد و در پيامي آورد:«همان‌طور كه در پيام خود در نوروز سال گذشته گفتم آمريكا و ايران زمستان‌هاي بسيار سختي را پشت سرگذاشته‌اند. با اين حال اكنون با آمدن بهار از همه مي‌خواهيم فرصت كنوني را براي حركت به سمت آينده‌اي بهتر غنيمت بشمارند. من از صميم قلب اميدوارم رهبران ايران گزينه‌هاي درست و لازم را در مذاكرات كنوني هسته‌اي انتخاب كنند و اين سال جديد و اين بهار جديد بهاري بهتر هم براي مردم ايران و هم جهان باشد. نوروز امسال همزمان با اينكه به مرور سال گذشته مي‌پردازيد و نگاه به سال آينده داريد، اميدوارم كه روح آشتي اختلافات گذشته را كنار بگذارد و روح اميدواري نشانگر مسير به سوي رشد و فرصت‌هاي جديد باشد.»

 

 

مذاكرات ايران و ۶ كشور در سال ۹۵ رسمي‌تر شده بود. بنابراين هر اظهارنظر و نوشتاري از سوي دو طرف ايراني و آمريكايي مورد تفسيرهاي زيادي قرار داشت، اما جالب آنجاست كه امسال پيام نوروزي جان كري طولاني‌تر از سال‌هاي قبل و البته به شكل محسوسي محتاطانه‌تر شده بود، چنانكه جان كري در آن پيام آورده بود:‌«براي ما كه در ايالات متحده هستيم، اين روز فرصتي است تا مشاركت‌هاي صدها هزار ايراني-آمريكايي را به ياد بياوريم، كه نام خود را در تجارت، خدمات عمومي، قانون، پزشكي، پژوهش، موسيقي و موارد بسيار ديگر حك كرده‌اند. براي مردم ايران، اميدواريم شروع آينده روشن‌تر، به معناي فرصت‌هاي اقتصادي بزرگ‌تر در كشور و... باشد.

 

به‌طور خستگي ناپذير كار كرديم تا برخي از موانع سوءتفاهم كه براي دهه‌ها بين ايالات متحده و ايران وجود داشته را از ميان‌برداريم، و شاهد ذوب شدن يخ زمستان‌هاي سختي كه در سال‌هاي گذشته ذكر كرده‌ام، بوديم. با توجه به اين امر، دست دوستي ما به سوي مردم ايران گشوده مي‌ماند، همان‌طور كه من و تيمم در چند سال گذشته براي تعامل با مقامات ايراني حاضر بوده‌ايم.» در اين پيام از مرحله مذاكرات عبور شده و به دستاوردهاي آن پرداخته و مانند سال ۹۲ بر ذوب يخ‌هاي زمستاني در روابط تاكيد شده است.

 

جان كري به ايران نمي‌آید!

 

اما در روزهاي اخير ظاهرا جان كري از تداوم «ديپلماسي داماد ايراني» نااميد شد و يقين پيدا كرد كه براي ايران حفظ منافع و مصالح ملي از اهميت زيادي برخوردار است. بنابراين اظهاراتي داشت كه سبب حيرت همگان شد. جان كري از سفر نكردن به ايران خبر داد و اين سوال را در اذهان ايجاد كرد كه چه كسي براي وزير امور خارجه آمريكا دعوتنامه سفر به كشورمان را فرستاده كه او گفته است:«من هيچ برنامه‌اي براي سفر به ايران ندارم، حتي از سال ۱۹۷۹ ميلادي و از زمان انقلاب (اسلامي) ايران، ما به اندازه كافي ملاحظه‌كار و دقيق نبوديم و در امور ايران دخالت داشتيم، به عنوان مثال «سيا» به‌طور مستقيم در بركناري نخست وزير مصدق از قدرت در سال ۱۹۵۳ ميلادي مداخله كرد.

 

بنابراين ما اين‌چنين در تاريخ ايران حضور داشتيم.» جان كري در جايگاه نماينده دولت آمريكا اظهاراتي در پاييز داشت كه در تضاد با پيام‌هاي بهاري او بود و نشاني از سال‌ها درخواست براي آشتي نداشت. او مدعي شد:«به نظر ما تهديد اصلي براي منطقه اين واقعيت بود كه ايران دو ماه تا دستيابي به بمب فاصله داشت و اينكه مواد شكافت‌پذير كافي براي ساخت ۱۲ بمب را در اختيار داشت. بنابراين براي اسرائيل و ديگران در منطقه اين فوريت را احساس كرديم كه بايد برنامه (هسته‌اي) از مسير برداشته شود.

 

بنابراين اگر از شر سلاح هسته‌اي خلاص نمی‌شدید، مذاكره بسيار سختي را درباره حزب‌ا...، اسرائيل و تروريسم به نسبت وضعيت فعلي داشتيد.» وي با تاكيد بر اينكه «با وجود توافق هسته‌اي تحريم‌هاي تسليحاتي، تحريم مربوط به حمايت ايران از تروريسم و همچنين تحريم‌هاي حقوق بشر به قوت خود باقي هستند (و حتي به دنبال آزمايش موشكي پس از توافق هسته‌اي تحريم‌هاي بيشتري عليه ايران وضع شد)» اظهار داشت:«ايران اكنون با محدوديت غني‌سازي ۳/۶۷ درصد براي ۱۵ سال مواجه است.

 

آنها بايد با ذخايري كنار بيايند كه نبايد به بيش از ۳۰۰ كيلوگرم براي ۱۵ سال برسد. توليد سانتريفيوژهاي آنها بايد براي ۲۰ سال تحت نظارت كامل باشد.» جان كري در ادامه گفت كه با توجه به چنين بازه زماني اگر ايران بعد از ۱۵ يا ۲۰ سال قصد تخطي از مفاد توافق را داشته باشد، آمريكا همان زمان لازم را در براي برخورد با تهران در اختيار خواهد داشت كه اكنون در اختيار دارد.

انتهای پیام/