به گزارش پایگاه خبری تحلیلی کورنگ به نقل از «تیتریک»، طرح استانی شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی از اواسط تابستان سال جاری در دستور کار نمایندگان قرار گرفت و پس از بررسی در کمیسیون های مربوطه در نوزدهم دی 97 کلیات آن به تصویب صحن علنی رسید.
 

این موضوع پیش از این چهار نوبت دیگر و از سال ۱۳۷۸ در مجالس گذشته مطرح و با مخالفت شورای نگهبان مسکوت مانده بود، تا سال جاری که به دنبال عدم آماده شدن لایحه اصلاح قانون انتخابات توسط دولت، نمایندگان دست به تغییر بخش هایی از حوزه نمایندگی و انتخابات مجلس زدند.
اصل ۸۵ قانون اساسی که به حوزه نمایندگی و مسائل پیرامون آن توجه دارد، قائل به این نکته است که نمایندگی قائل به شخص نماینده است و این فرد باید وظایف محوله طبق قانون را به نحو احسن اجرا کند. قانون فعلی و رویه جاری بوجود آمده مشکلاتی را برای نمایندگان مجلس ایجاد کرده که ضرورت اصلاح این قوانین را بوجود آورده از جمله مهمترین نکته توجه فرد نماینده به مسائل ملی و کلان کشور و فاصله گرفتن از امور محلی حوزه انتخابیه است.
مسائلی چون فاصله گرفتن از امور ملی، ترجیح مسائل محلی، صرف وقت و زمان عمده نماینده در حوزه انتخابیه گره هایی است که از قرار قانون جدید باید آنها را مرتفع سازد.

یک استان حوزه انتخابیه اصلی می شود
به طور خلاصه این طرح ناظر بر قرار گرفتن یک استان به عنوان حوزه انتخابیه اصلی است و داوطلبانی که بتوانند اکثریت رای یک استان را با توجه به تعداد نمایندگان کسب کنند به عنوان نماینده انتخاب می شوند؛ هر داوطلب باید سابقه ۵ سال سکونت، یا سابقه نمایندگی از آن استان و یا متولد حوزه فرعی باشد و طی این طرح انتخابات مجلس به صورت تک مرحله ای انجام خواهد شد.
بررسی و تحلیل این طرح نکاتی را مطرح می کند که حائز اهمیت و توجه است:

کلان نگری نمایندگان طی اجرای طرح جدید

با گسترده شدن حوزه انتخابیه پیش بینی طرح این است که نمایندگان از امور و مسائل محلی و خرد مربوط به شهرستان فاصله گرفته و فارغ از دغدغه های محلی بیشتر کلان نگر شده و ملی تصمیم گیری می کنند. در توجیه این نکته مطرح شده که نمایندگان هر هفته سه روز باید به حوزه انتخابیه خود بپردازند و به دلیل تکثر موضوعات و مراجعات مردم، عمده زمان و توان نماینده درگیر این طیف از مشکلات شده و طبعاً برای حل آن بیشتر به امور شهرستان و استفاده از قدرت مجلس برای حل آنها سوق پیدا می کنند.

برای مثال احمد علیرضا بیگی نماینده کنونی تبریز تاکید کرد در صورت اجرای این طرح "نمایندگانی در مجلس حضور می یابند که فارغ از موضوعات خرد شهرستان ها به موضوعات کلان کشور ورود کرده و عمده وقت خود را بر نظارت و قانونگذاری اختصاص خواهند داد، طراحان طرح استانی شدن انتخابات معتقدند شرایط موجود موجب شده است که عمده وقت نمایندگان صرف حل مشکلات خرد حوزه های انتخابیه گردد و این موضوع تصمیم گیری های اساسی برای حل مشکلات عموم مردم را تحت تاثیر قرار داده که موجب شده رویکرد مجلس تضعیف شود".

افزایش هزینه های نماینده شدن و کاهش هزینه انتخابات/ خداحافظی با شام و ناهار در انتخابات

به دنبال اجرای این طرح از آن جایی که حوزه انتخابیه بزرگ می شود و احتمالاً تعداد داوطلبان کم می شود، هزینه برگزاری انتخابات برای حکومت کاهش می یابد، اما از سوی دیگر هزینه نماینده شدن برای داوطلب بسیار افزایش پیدا خواهد کرد، چرا که به دلیل بالا رفتن حوزه جغرافیایی و تعداد شرکت کنندگان یک نامزد باید از همه لحاظ بیشتر هزینه کند تا نظر مردم را جلب کند.

این حالت می تواند موجب جلوگیری و از بین رفتن روش های کسب رای نامناسب مثل وعده های غذایی، خرید رای، شرکت در عروسی ها و ختم ها و... شود، اما از طرفی وابستگی به منابع قدرت، ثروت و باندهای این چنینی را افزایش خواهد داد که خود معضل بزرگی محسوب خواهد شد. در این خصوص جلیل رحیمی جهان آباد عضو هیات رییسه کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس با بیان اینکه استانی شدن انتخابات مجلس هزینه‌های انتخابات را بالا می‌برد، گفت: " در این صورت کسانی که می‌خواهند وارد مجلس شوند باید دستشان را جلوی سرمایه داران و احزاب دراز کنند و بعد از این که این افراد به نمایندگی رسیدند ناچارند توقعات آنها را برآورده کنند. علاوه بر این که در چنین شرایطی نیاز به یک پروسه طولانی برای تبلیغات وجود دارد که همین امر هزینه‌های بالا و تبعات امنیتی به دنبال دارد".

ورود پول دارها به عرصه انتخابات/ افزایش نقش آفرینی بنگاه های قدرت و ثروت

همچنین محمد جواد ابطحی با اشاره به اینکه با استانی شدن انتخابات هزینه های تبلیغات به شدت افزایش پیدا می کند، گفت: "بنده برای انتخابات حدود ۴۵ میلیون تومان هزینه کردم اما در حالی که با استانی شدن انتخابات باید در همه شهرستان ها و روستاهای استان تبلیغات صورت گیرد و این مساله موجب افزایش شدید هزینه تبلیغات انتخاباتی می شود، وی افزود: از نتایج استانی شدن انتخابات این است که یا پولدارها وارد عرصه انتخابات می شوند یا کاندیدای انتخابات برای کسب هزینه های انتخابات خود به سراغ افراد سرمایه دار می روند و در نتیجه به نوعی وامدار آنان می شوند که این نتایج بسیار بدی برای کشور دارد".

استانی شدن انتخابات احزاب را تقویت نمی کند بلکه برعکس عمل خواهد کرد/ بدون حزب، مجلس نمی تواند پاسخگوی نیازهای جامعه باشد

عده ای از نمایندگان بر این باورند که این طرح می تواند موجب تقویت احزاب و تشکل های سیاسی شود، به این معنا که هنگامی که تعداد انتخاب مردم بالا می رود و از سوی دیگر نامزدهای انتخابات نیز باید نظر قشر گسترده تری از مرد را جلب کنند، در این حالت نقش تشکل هایی سیاسی به خصوص احزاب افزایش می یابد تا با گزینش، پرورش و تربیت شخصیت های سیاسی آنها را از سوی یک ایده و فکر سیاسی به مخاطبان ارائه کرده و مردم نیز به جای بررسی و تحلیل تک تک داوطلبان به حزب اعتماد کنند.

این حالت در وضعیتی که در کشور احزاب قوی و کارآمد وجود داشته باشد، مطلوب است؛ اما امروز که احزاب فصلی عمل کرده و فقط نزدیک انتخابات و یا بعد از پیروزی در انتخابات ایجاد می شود و هیچ کارکرد دائمی و مستمری ندارند، موجب تقویت بنگاه های قدرت و ثروت که پیش از این به آن اشاره شد می شود و هدف تقویت احزاب به عکس خود تبدیل شده و این گروها و افراد ثروتمند و با نفوذ هستند که اثر گذاری دارند.

نظر محمدرضا بادامچی نماینده مردم تهران در مجلس در مورد نقش احزاب این است که "با استانی شدن انتخابات باید احزاب شناخته شده ای شکل بگیرند که بتوانند افراد را شناسایی کنند و آن ها را در بالا و پایین زندگی سیاسی بسنجند تا در نهایت افراد شایسته را برای کاندیدا شدن و ورود به مجلس آماده کنند. قانون اساسی ما انتخابات را به رسمیت می شناسد و به دموکراسی پایبند است و باید احزاب نیز در آن جایگاه خود را بدست آورند، بدون حزب، مجلس نمی تواند پاسخگوی نیازهای جامعه باشد و در صحنه سیاست به خوبی نقش ایفا کند."

جنگ بودجه این بار در سطح استانها

شاید یکی از بزرگترین موضوعاتی که نمایندگان را امروز در مورد حوزه انتخابیه درگیر خود می سازد بحث بودجه و جلب درآمدهای دولتی برای شهرستان متبوع است، این طرح جنگ کنونی بین شهرستان ها برای کسب بودجه را به جنگ بین استان های تبدیل خواهد کرد که خود یک مرحله رو به جلو و رشد است، تا حداقل در یک استان هزینه های عادلانه تر تقسیم شود.

این طرح فاصله بین مسئولین و مردم را افزایش خواهد داد/ تیر خلاص به نظام مردم سالاری دینی می زند

نکته دیگری که می توان انتقاد کرد این است که فلسفه و اصل بوجود آمدن نهاد نمایندگی ایجاد ارتباط بین مردم و حکومت و اعمال نظر و خواست آنها در تصمیم گیری های کلان کشور است، که این موضوع اساس و پایه مردم سالاری دینی می باشد، این طرح این نیاز و خواسته را که تاکنون نیز چندان که باید و شاید اجرا نمی شده را عملاً در محاق فرو خواهد برد؛ با این طرح قطعاً فاصله بین مردم و مسئولین بیشتر شده و نهاد جایگزینی نیز برای آن در نظر گرفته نمی شود. محمد جواد ابطحی درباره این آسیب طرح استانی شدن انتخابات اظهار داشت: "استانی شدن انتخابات تیر خلاصی به نظام مردم سالاری دینی می زند چرا که امید مردم به خانه ملت است و اگر آنان با دیدار با وزیر، فرماندار و یا بخشدار ناامید شوند با نمایندگان جهت حل مشکلات شان ملاقات می کنند اما با استانی شدن انتخابات توجه نمایندگان به حوزه انتخابیه شان کاهش پیدا می کند".

البته عده ای از نمایندگان اصلاح قانون شوراهای شهر و روستا و بالا بردن حوزه اختیارات شوراها را به عنوان راه حل این آسیب در نظر گرفته اند، اما تا زمانی که چنین طرحی هنوز اصلاح نشده نباید این شکاف را بین مردم و حکومت ایجاد کرد، بهتر است که ابتدا قانون شوراها اصلاح شود و نهادها و تشکل هایی برای ارتباط و جلب نظر مردم (مانند احزاب کارآمد) ایجاد شود؛ سپس طرحی این چنینی ایجاد شود.

حذف شهرستان ها از دایره نقش آفرینی سیاسی بحران زا خواهد بود/ نقش کلیدی مراکز استان در تعیین سرنوشت انتخابات

طی اجرای این طرح، از آن جایی که مراکز استان ها دارای جمعیت غالب در استان ها هستند نقش کلیدی و سرنوشت سازی در انتخاب نماینده خواهند داشت، و شهرستان های کوچک در این فرآیند بسیار کم رنگ تر خواهند بود، این مسئله عملاً باعث پدیده تمرکز گرایی خواهد شد که خود بستری برای مشکلات دیگر هم چون سرخوردگی و تنش های محلی خواهد بود و حذف شهرستان ها از دایره نقش آفرینی سیاسی بحران زا خواهد بود ؛ از طرفی زمانی که حوزه انتخابیه تا این اندازه بزرگ می شود قدرت تحلیل و شناخت مردم به خصوص در شهرها و روستاها کاهش می یابد.

ذبح جوانگرایی به پای مصلحت/ استانی شدن انتخابات ضربه مهلکی به گردش نخبگان است

دهه 90 کشور به شدت نیازمند جوان گرایی و گردش نخبگان در نهادهای کلان کشور و دمیده شدن نفس های تازه و پرنشاط است، این طرح عملاً باعث می شود داوطلبان جوان راه بسیار سخت تر از گذشته در رسیدن به کرسی های مجلس را پیش رو داشته باشند و جوان گرایی در حوزه مجلس عملاً ذبح خواهد شد و بعید است دیگر نیروی جوانی بتواند از این سدهای بزرگ عبور کند؛

متن طرح تاکید دارد داوطلبان باید یا دارای سابقه نمایندگی و یا متولد و یا ساکن حوزه انتخابیه باشند و از طرفی چون یک استان مرجع انتخابات است، افراد با سابقه راحت تر هم می تواند شرایط داوطلبی را کسب کنند و هم در جلب درآمدهای انتخابات و لابی گری و رایزنی موفق تر عمل کنند که می تواند چرخه گردش نخبگان و تغییرات مدیریتی را با مشکل مواجه سازد و ضربه مهلکی به گردش نخبگان است.

در مجموع به نظر می رسد طرح فوق بر اساس یک سری نیازهای دقیق و کمبودهای جدی پدید آمده اما هنوز نتوانسته جوانب امور را کاملاً پوشش داده و خلا های را پر نماید و در وضعیت فعلی و بدون تامین پشتوانه های لازم اجرای آن به مصلحت نخواهد بود.
 

انتهای پیام/رستمی