هدفگذاری ایجاد 746 هزار شغل جدید، پیش‌بینی 3 تا 5 میلیون وام و تهیه لیست 327 شغل قابل انجام در منازل از زوایای پیدا و نامشخص بودن عملکرد طرح، میزان شغل‌های محقق شده و وضعیت تسهیلات‌دهی؛ از زوایای پنهان طرح بزرگ اشتغالی دولت دهم است.

هشتم خردادماه سال 89 قانون مشاغل خانگی در مجلس تصویب و در بیست و سوم همان ماه نیز با امضای محمود احمدی نژاد برای اجرا ابلاغ شد.

هرچند قرار بود در بسته اشتغال سال 90 به میزان 4/19 درصد از کل عملکرد اشتغالی دولت در همان سال به تعداد 500 هزار فرصت شغلی از طریق مشاغل خانگی ایجاد شود، اما هیچگاه به صورت مشخص تحقق این امر از سوی دولت اعلام نشد.

از سویی در بسته اشتغال سال 91 که قرار است 1/1 میلیون فرصت جدید شغلی با تسهیلات‌دهی بانک‌ها ایجاد شود یک سهم 4/22 درصدی به تعداد 246 هزار و 400 فرصت شغلی برای مشاغل خانگی دیده شده است.

طرح بزرگ اشتغالی دولت دهم

دومین طرح اشتغالزایی دولت پس از زودبازده‌ها نیز از کارشناسی و انتقادات فراوان در امان نماند و همواره بحث‌های فراوانی درباره عدم سنخیت لیست مشاغل خانگی با نیازهای کارجویان تحصیلکرده و همچنین غیرممکن بودن انجام کار در محیط‌های مسکونی مطرح شد.

نگاهی به 327 رشته شغلی موجود در پرتال وزارت تعاون، کار و رفاه درباره مشاغل خانگی نشان می‌دهد که اساساً بخشی از مشاغل مانند پرورش گاو و گوسفند، قالیبافی، سفالگری، تهیه انواع کودهای فسیلی و ارگانیک، تولید سبزی در گلخانه‌ها، تولید زعفران، پرورش زنبور عسل و ماهیان زینتی، تولید رشته آشی و شیره انگور و مواردی از این دست نه تنها امکان انجام در آپارتمان‌ها را ندارند؛ بلکه در بسیاری از شهرستان‌ها نیز قابل انجام نخواهد بود.

و اینکه با حداکثر 5 میلیون تومان وام مشاغل خانگی که به گفته برخی مقامات وزارت تعاون، کار و رفاه به صورت متوسط 3 میلیون تومان آن پرداخت می‌شود، چگونه می‌توان مشاغلی را هرچند کوچک و کم هزینه در منازل راه‌اندازی کرد؟ حال بماند که با اینگونه مبالغ هرگز نمی‌توان پرورش گاو و گوسفند و رشته‌های یادشده را در خانه‌ها عملی کرد.

خطر در انحراف تسهیلات

از سویی نیز هشدارهایی در زمینه احتمال انحراف تسهیلات خرد مشاغل خانگی نیز وجود دارد و پیشتر این مسائل از سوی مقامات وزارت تعاون، کار و رفاه مورد تاکید قرار گرفته است. متاسفانه آن نظارت گام به گام ادعا شده درباره زودبازده‌ها هرگز اتفاق نیفتاد و طبق گزارش‌های منتشر شده میزان انحراف در این بخش نیز 60 درصد بوده است.

حمید حاج اسماعیلی در این باره در گفتگو با مهر، با بیان اینکه مشاغل خانگی از نگاه دولت طرح جدیدی در فضای بازار کار کشور است که با وجود انجام شدن در گذشته، هیچگاه به صورت مستقل و برنامه‌ای به آن نگاه نشده است، گفت: در واقع دولت به نوعی خواست زودبازده‌ها را کنار بگذارد و با طرح مشاغل خانگی به این سمت حرکت کرد.

دولت به مشاغل خانگی اعتقاد ندارد!

حاج اسماعیلی با اشاره به اینکه بسیاری از مشاغل نام برده شده در لیست مشاغل خانگی غیر قابل انجام در منازل است، گفت: بانک‌ها نیز به این طرح نگاه جدی نداشته‌اند و تسهیلات چندانی نیز به اینگونه طرح‌ها پرداخت نشد. در عین حال گزارش‌های مشخصی نیز از عملکرد بانک‌ها در این بخش و همچنین میزان انجام کار در خانه‌ها، وجود ندارد.

این فعال کارگری، با اشاره به اینکه به دلیل نظارت‌های پایین احتمال انحراف در تسهیلات نیز وجود دارد، اظهار داشت: به صورت کلی مشاغل خانگی خردتر از آن است که بتوان از آن به عنوان یک طرح مناسب اشتغالزایی نام برد.

جوانان در خانه بمانند یا خیر؟

به گفته حاج اسماعیلی، هم اکنون درصد بسیار زیادی از جوانان 15 تا 30 سال در کشور داریم که دارای نگرش‌های گوناگونی به کار هستند و اساساً تمایلی به انجام کار در منازل ندارند. ضمن اینکه تحصیلات دانشگاهی این افراد، باعث شده تا تناسبی بین شغل‌های خانگی تعریف شده و خواسته‌های کارجویان وجود نداشته باشد.

نماینده سابق کارگران در هیأت حل اختلاف، همچنین از وجود درصد بالایی از زنان تحصیلکرده متقاضی کار در کشور سخن گفت و افزود: این گروه‌ها تمایلی به ماندن در منازل و انجام مشاغل یادشده در لیست مشاغل خانگی را ندارند و یکی از اهداف تحصیل آنها دستیابی به فرصت‌های معتبر شغلی در کشور بوده است/ همدان پیام