به گزارش کورنگ به نقل از فارس، اعتیاد این روزها از مسائل مهم و قابل توجه اجتماعی است که تبدیل به یک پدیده شوم شده است. این بلای خانمان‌سوز که پا را از مرزهای بهداشت و درمان هم فراتر گذاشته است امروز تبدیل به یک بحران اجتماعی شده است.

افزایش استفاده مواد مخدر در بین قشر جوان جامعه مورد توجه روانشناسان و جامعه‌شناسان قرار گرفته به طوری که می‌توان گفت امروزه استفاده روزافزون از مواد اعتیادآور یکی از معضلات جوامع انسانی است و هرروزه تحقیقات گسترده‌ای بر روی راه‌های پیشگیری و درمان آن توسط متخصصان این حوزه صورت می‌گیرد.

مصرف مواد مخدر زمینه وقوع جرائمی چون سرقت، طلاق، انحرافات جنسی و اخلاقی و... را سبب می‌شود؛ به طوری که بیش از نیمی از زندانیان کشور به نوعی با پدیده اعتیاد در ارتباط هستند.

در این میان کودکانی که در خانواده‌های معتاد به دنیا می‌آیند نخستین گروه آسیب‌پذیر در این راستا محسوب می‌شوند که به کودکان اعتیاد شهرت دارند. کودکان اعتیاد به کسانی اطلاق می‌شود که حداقل در یک برهه از دوران خردسالی تا نوجوانی آنان، پدر یا مادرشان معتاد بوده باشد.

اعتیاد والدین تاثیرات زیادی بر روی سلامت جسم و روح فرزند دارد به این معنا که احتمال معتاد شدن فرزندان دارای والدین معتاد، چهار برابر بیشتر از کودکانی است که والدین آنها معتاد نیستند.

اگرچه عوامل ژنتیکی نیز در اعتیاد فرزندان خانواده‌های معتاد دخیل است اما الگوهای عاطفی، روانی و رفتاری که این کودکان از والدین معتاد یاد می‌گیرند احتمال معتاد شدن این دسته از کودکان را بیشتر از سایرین می‌کند.

یک فرد معتاد نه تنها می‌تواند زندگی خانواده خود را کاملاً از هم بپاشد تأثیرات جبران‌ناپذیری نیز می‌تواند بر روی جامعه داشته باشد و آسیب‌هایی ایجاد کند که تا پایان عمر باقی بمانند.

مشکلات پیچیده کودکان اعتیاد

در حال حاضر آمار دقیقی از تعداد کودکان درگیر اعتیاد در کشور وجود ندارد و آنچه گفته می‌شود تخمین کارشناسان است، به عنوان مثال برخی کارشناسان معتقدند که حدود 4 میلیون معتاد در کشور وجود دارد که اگر خانواده هر معتاد را چهار نفر در نظر بگیریم و در هر خانواده دو کودک وجود داشته باشد و از میان تمام این کودکان یک سوم آنان درگیر اعتیاد باشند حدود 3 میلیون کودک در کشور با اعتیاد درگیر هستند که برنامه‌ای برای این گروه آسیب‌پذیر در نظر گرفته نشده است.

متاسفانه کودکانی که در خانواده‌های معتاد به دنیا می‌آیند مشکلات زیادی از جمله احساس درماندگی و بیچارگی، افسردگی، اضطراب، مهار و سرکوب احساسات، ناتوانی در پذیرفتن توجه و حمایت، رفتارهای خطرناک، پرخاشگر و... را دارند.

این کودکان نیاز به حمایت بیشتری دارند زیرا اگر این کودکان در کودکی مورد درمان قرار نگیرند در آینده مشکلات و آسیب‌های بسیاری را نه تنها برای خانواده کودک که برای جامعه نیز ایجاد می‌کند.

برخی از مادران معتاد، خواسته یا ناخواسته، نوزادان خود را نیز معتاد می‌کنند. بعضی از این کودکان آن قدر به بوی مواد عادت می‌کنند که در خانه‌های فاقد این بو، نمی‌توانند بخوابند! به طور حتم این کودکان مظلوم‌ترین کودکان جهان هستند زیرا ناخواسته و از ابتدای تولد به مواد مخدر وابسته می‌شوند.

سن اعتیاد به مرز خطر رسیده است

به گفته علی‌احسان قنبری معاون سیاسی فرمانداری همدان، آمارهای داده شده از سوی مراکز مرتبط با بیماران وابسته مواد مخدر نشان دهنده این است که سن اعتیاد به مواد مخدر هر سال پایین‌تر می‌آید و در حال حاضر گرایش به اعتیاد در سنین پایین و به مرز خطر رسیده است.

وی با بیان اینکه به صورت استثنا می‌توان گفت در بعضی خانواده‌های معتاد حتی نوزادان و نونهالان نیز در معرض اعتیاد قرار دارند و مادر برای راحت کردن کار خود کودکش را نیز معتاد می‌کند تاکید کرد: این کودکان نیاز به نجات از این درد و رنج را دارند.

قنبری در کارگروه مبارزه با مواد مخدر سال 92 با تاکید بر ایجاد کلینیک‌های تخصصی پیشگیری و درمان اعتیاد کودکان گفت: بهزیستی وظیفه دارد کودکان آسیب‌پذیر را شناسایی و حمایت کند.

آمار بالای مراجعات کودکان اعتیاد به بهزیستی

رئیس بهزیستی همدان با اشاره به آمار بالای مراجعات کودکان اعتیاد به مراکز بهزیستی گفت: متاسفانه در حال حاضر این کودکان در معرض خطر بزرگی قرار دارند و با توجه به اینکه این کودکان آینده‌سازان کشور هستند باید به اصل حمایت از آنها توجه کرد.

محمد قیاسوند با بیان اینکه در ماه گذشته چندین مراجعه به مراکز بهزیستی صورت گرفته است افزود: متاسفانه آمار این مراجعات رو به پیشرفت است.

وی از ارائه طرح پیشنهادی از یکی از کارشناسان سازمان بهزیستی در خصوص ایجاد مرکزی برای پیشگیری و درمان اعتیاد کودکان و نوجوان خبر داد و گفت: طرح تکمیلی و چکش‌کاری شده این مرکز را در جلسه آینده به کارگروه پیشگیری از اعتیاد شهرستان همدان تحویل می‌دهیم تا آن را بررسی و در صورت نیاز این مرکز را احداث کنیم.

محمد ترکمان کارشناس ارشد روانشناسی بالینی بهزیستی همدان در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در خصوص ارائه طرح پیشنهادی خود در باب کلینیک تخصصی پیشگیری و درمان اعتیاد کودکان در همدان گفت: طرح پیشنهادی شامل پیشگیری، غربالگری و مداخلات کوتاه‌مدت در اعتیاد کودکان و نوجوانان است.

وی در راستای لزوم اجرای طرح خود گفت: بر اساس تعریف پیمان‌نامه جهانی کودک کسانی که سن 18 سال را هنوز تمام نکرده‌اند کودک محسوب می‌شوند این پیمان‌نامه در سال 1362 خورشیدی به امضای 193 کشور جهانی از جمله ایران رسیده که جزو معقول‌ترین اسناد حقوق بین‌الملل است.

کارشناس بهزیستی همدان ادامه داد: در ماده 33 این پیمان‌نامه دولت‌ها موظف شده‌اند در زمینه پیشگیری از اعتیاد کودکان و نوجوانان فعالیت‌هایی انجام دهند.

وی ادامه داد: این ماده تصریح می‌کند دولت‌ها باید تمام اقدامات مناسب همراه با استفاده از تمام امکانات قانونی، اداری، اجتماعی و آموزشی را به عمل بیاورند تا کودک را علیه موادی که مطابق اسناد بین‌المللی به عنوان مواد اعتیادآور و مخدر شناخته شده‌اند حمایت کند و از بکارگیری غیر مجاز کودکان و یا توزیع این مواد جلوگیری کنند.

وی با تاسف از افزایش مصرف مواد غیر قانونی در کودکان اظهار کرد: آمارها نشان می‌دهد سن مصرف مواد مخدر در کودکان به شدت پایین و به دامنه سن کودکی و نوجوانی رسیده است.

ترکمان عواملی مانند دسترسی راحت، کاهش قابل توجه قیمت، نگرش مثبت به مواد مخدر و ادراک پایین در این سنین را از موارد مصرف مواد در این گروه های سنی عنوان کرد.

استفاده از مواد غیر قانونی برای تجربه سرخوشی

وی بیان کرد: بسیاری از کودکان و نوجوانان از مواد غیر قانونی و داروهای تجویز شده مثل ترامادول و ترکیبات حاوی کدئین برای تجربه سرخوشی استفاده می‌کنند که این مواد می‌تواند، منجر به وابستگی کودکان و نوجوانان به این مواد و یا پیشروی به سوی مواد سنگین‌تر شود.

کارشناس بهزیستی همدان لزوم توجه به امر پیشگیری از اعتیاد را دلیل ارائه طرح پیشنهادی خود اعلام کرد و گفت: این طرح یک مقدمه برای آغاز فعالیت در زمینه کودکان و پیشگیری از جذب آنها توسط این مواد است.

وی گروه هدف خود را در این طرح کودکان 6 تا 11 سال عنوان و افزود: این گروه جزو گروه‌های پرخطر محسوب می‌شوند به خصوص کودکان و نوجوانانی که در معرض استفاده از این مواد هم قرار دارند.

تأکید بر پیشگیری است

ترکمان تاکید اولیه طرح خود را پیشگیری خواند و گفت: آموزش‌های مهارت فرزندپروری در والدین برای فراگیری الگوهای صحیح تربیتی، مهارت‌های زندگی با تاکید بر مهارت‌های ارتباطی، قاطعیت‌ورزی در کودکان و نوجوانان در معرض خطر، آشنایی کودکان و نوجوانان در معرض خطر با انواع مواد مخدر و عوارض این مواد، تشکیل گروه‌های همیاری، آگاهسازی معلمان و والدین در زمینه راهکارهای پیشگیری از اعتیاد، ارائه بسته‌های آموزش تفریحی و مواردی از این قبیل مواردی است که نیاز به دخالت پیشگیرانه ما در زمینه اعتیاد کودکان و نوجوانان دارد.

وی با بیان اینکه این گونه موارد باعث می‌شود نیاز به مراکزی برای مداخلات کوتاه‌مدت و بلندمدت کودکان در زمینه ترک اعتیاد داشته باشیم، تصریح کرد: این مراکز می‌تواند در زمینه درمان این کودکان نیز موثر باشد.

کارشناس بهزیستی همدان نیاز به همکاری دانشگاه علوم پزشکی و آموزش پرورش را برای همکاری با بهزیستی در زمینه اجرای این طرح ضروری عنوان کرد و گفت: هریک از این سازمان‌ها می‌تواند متولی قسمتی از طرح باشند تا نه تنها در آموزش و پرورش که خانواده، محله و حتی گروه‌های دوستی را نیز شناسایی کنیم و به آنها آموزش‌های لازم برای پیشگیری از اعتیاد را بدهیم.