به گزارش کورنگ به نقل از خبرنگار مهر، قرار گرفتن استان همدان در ارتفاع بالای یک هزار و 500 متر از سطح دریا آب و هوایی متفاوت را برای ساکنان آن به همراه آورده است.

آب و هوای این استان را می توان تحت تاثیر عرض جغرافیایی، ارتفاع، مکان، امتداد کوه ها و فاصله آن با با دریا متفاوت عنوان کرد به طوری که در نتیجه وجود کوه های مرتفع بالای سه هزار متر، رودخانه و پستی و بلندیهای زیادی در آن به وجود آمده و در حال تغییرات مختلف است.

زمستان های همدان سرد و تابستان های آن معتدل است و تحت تاثیر سه جریان هوایی شمالی، غربی و جنوبی در طول سال قرار می گیرد، بلند ترین نقطه استان قله یخچال در شهر همدان با ارتفاع سه هزار 580 متر و پست ترین نقطه استان با ارتفاع یک هزار و 420 متر در جنوب غربی استان و محل خروج رود گاماسیاب است که نشان از اختلاف ارتفاع دو هزار و 160 متر در بین بلندترین و کوتاه ترین نقطه استان دارد.

دانش آموزان همدانی 26 روز به مدرسه نرفتند

این آب و هوا موجب شد در زمستان سال گذشته در فاصله 23 آبان تا 28 اسفند ماه دانش آموزان همدانی 26 روز تعطیلی را به علت سردی هوا و یخبندان شاهد باشند.

آب و هوای استان همدان با تاسیس اولین ایستگاه هواشناسی در سال 1329 در پایگاه فعلی شهید نوژه در شهرستان کبودر آهنگ اندازه گیری شده که تحلیل آنها می تواند برای ایجاد زیر ساخت های مختلف در استان در بخش های گوناگون مورد استفاده قرار گیرد.

کارشناس مرکز پیش بینی هواشناسی همدان آمار جالبی از وضعیت هوایی استان در یک ساله گذشته و دهه های اخیر را اختصاصا به خبرگزاري مهر ارائه داد.

حسین کریمی جاوید در گفتگو با مهر با اشاره به اینکه تا پایان روز 19 فروردین 1393 حدود 286 و نیم میلیمتر بارش در شهر همدان در ایستگاه فرودگاه،353 میلیمتر در ایستگاه شورین،264 میلیمتر در ملایر، 289 میلیمتر در تویسرکان،319 میلیمتر در نهاوند، 272 میلیمتر در کبودر آهنگ، 300 میلیمتر در رزن، 233 میلیمتر در فامنین، 253 میلیمتر در قهاوند، 296 میلیمتر در اسد آباد و 308 میلیمتر در بهار روی داده است، گفت: این میزان تغییران نشان از رشد 80 تا 96 میلمتری بارش به نسبت سال گذشته در شهر همدان،14 میلیمتری در ملایر،15 میلیمتری در تویسرکان،33 میلیمتری در نهاوند،80 میلیمتری در کبودر آهنگ،35 میلیمتری در رزن،35 میلیمتری در فامنین،49 میلیمتری در قهاوند،18 میلیمتری در اسد آباد و 69 میلیمتری در بهار است که نشان از رشد بارش در سه شهرستان بهار، همدان و کبودر آهنگ به نسبت مدت مشابه سال آبی دارد.

وی ادامه داد: این تغییرات بارشی به نسبت بلند مدت در طول 18 ساله گذشته نشان از افزایش 24 تا 37 میلیمتری بارش در همدان، 12 میلیمتری در ملایر، کاهش 10 میلیمتری بارش در تویسرکان،افزایش شش میلیمتری در نهاوند،24 میلیمتری در کبودر آهنگ،5 میلیمتری در رزن،30 میلیمتری در فامنین،22 میلیمتری در قهاوند،کاهش سه میلیمتری در اسد آباد و افزایش 20 میلیمتری در بهار دارد.

کارشناس مرکز پیش بینی هواشناسی همدان اذعان داشت: میانگین بارش سالیانه در همدان مابین 298 میلیمتر تا 330 میلیمتر، ملایر 306 میلیمتر،تویسرکان 408 میلیمتر،نهاوند 369 میلیمتر،کبودر آهنگ 289 میلیمتر،رزن 370 میلیمتر،فامنین 245 میلیمتر،قهاوند 268 میلیمتر،اسد آباد 382 میلیمتر و بهار 334 میلیمتر است.

کاهش بارندگی در دشت های مرکزی همدان

به این ترتیب شهرستانهای فامنین و قهاوند که بیشترین بحران آب را دشت های خود دارند شاهدکمترین بارش در سال آبی هستند که این خود هشداری برای لزوم تغییر در کشت محصولات کشاورزی در این منطقه است.

اما برخلاف تصور عموم زمستان 92 از زمستان های سرد سال های همدان به حساب نمی آید چرا که نگاهی به تاریخ کل هواشناسی همدان در 30 ساله گذشته نشان از روزهای بسیار سردتری دارد.

کارشناس مرکز پیش بینی هواشناسی در این خصوص گفت: کبودر آهنگ با تحمل 34 درجه زیر صفر در 17 دی ماه سال 1342 در این بخش رکوردار تاریخ هواشناسی استان است.

کریمی جاوید ادامه داد: همدان نیز در نهم بهمن 1361 با تحمل دمای 32 درجه زیر صفر سردترین شب سپری شده خود را شاهد بوده است.

وی با اشاره به اینکه نهاوند و تویسرکان هر دو در 26 دی 1386 با تحمل دماهای 23 و 19 درجه زیر صفر سردترین شب را تحمل کرده اند، بیان داشت: شهر کبودر آهنگ با ثبت رکورد 138 روز داشتن دمای زیر صفر در 50 سال گذشته در بین همه شهرستانهای همدان جایگاه نخست را دارد.

کارشناس مرکز پیش بینی هواشناسی همدان بیان داشت: در شهر همدان نیز شاهد 122 روز دمای زیر صفر در 38 سال گذشته بوده ایم و ملایر با 87 روز،نهاوند با 86 روز و تویسرکان نیز با 77 روز در رده های بعدی قرار دارند.

نهاوند رکورد دار بارش در تاریخ هواشناسی استان

اما نهاوند شهرستان جنوبی همدان بیشترین بارش را در در یک روز در طول تاریخ هواشناسی همدان داشته است.

کارشناس مرکز پیش بینی هواشناسی همدان در این خصوص گفت: در 16 بهمن 1381 در شهرنهاوند 65 میلیمتر بارش های جوی به وقوع می پیوندد که در بین همه شهر های استان این منطقه بیشترین بارش را در طول یک روز داشته است.

کریمی جاوید بیان داشت: پس از این شهرستان ملایر در 11 آذر 1379 شاهد بارش 61 میلیمتری بوده و شهر همدان پس از این دو شهر نیز در چهارم آبان 66 شاهد بارش 56 میلیمتری بوده است.

وی افزود: در کبودر آهنگ و تویسرکان نیز در سالهای 73 و 89 شاهد بارش های 52 و 53 میلیمتری در طول یک 24 ساعت کامل بوده ایم.

وی در پایان سخنانش در خصوص احتمال تغییر اقلیم در همدان، عنوان کرد: اظهار نظر در خصوص تغییر اقلیم با آمارهایی 50 تا 200 ساله غیر منطقی به نظر میرسد و اگر بخواهیم این امر رابسنیجیم باید مقیاس بالاتر و کشوری را در نظر گرفت ولی همین آمار نیز نشان از تغییرات چندانی در اقلیم کوهستانی استان همدان ندارد.

مدیر کل منابع طبیعی همدان نیز از تبخیر بالای آب در استان همدان خبر داد.

محمد رضا همتی با اشاره به اینکه در همدان شاهد دو هزار میلیمتر تبخیر در سال هستیم، گفت: ایران یک درصد از خشکی جهان را شامل میشود اما دو و دو دهم درصد از بیابان های جهان در کشور ایران قرار دارد.

وی با اشاره به اینکه 40 درصد از آب کشور از کوههای زاگرس تامین می شود،اذعان داشت: 42 هکتار جنگل دست کاشت و طبیعی در استان همدان وجود دارد.

مدیر کل منابع طبیعی همدان با اشاره به اینکه علی رغم خشکسالی های سالهای اخیر در کشور، همدان تولید کننده پنج و نیم درصد از محصولات کشاورزی در کشور است خواستار تغییر الگوی کشت با توجه به کاهش منابع آبی شد و بیان داشت: ارتفاع برخی چاه ها در شهر بهار به 80 متری سطح زمین رسیده است.

45 درصد افزایش بارندگی در سال زراعی

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان همدان نیز در خصوص بارش های سال آبی جاری گفت: با بررسی تراکنش زمانی و مکانی بارندگی های انجام شده در سال زارعی 92 تاکنون چنین می توان پیش بینی کرد که امسال بین 40 تا 45 درصد افزایش بارندگی ها را داشته باشیم.

علیرضا رنجبر ضرابی اذعان داشت: سال گذشته با بحران کم آبی به ویژه در شهرستان های شمالی استان از جمله کبودرآهنگ، همدان، بهار و فامنین روبه رو شدیم و تنها موفق به کشت 250 هزار تن گندم از اراضی شدیم که امیدواریم با افزایش روند بارندگی ها با مشکل کم آبی و خشکسالی روبرو نشویم.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان همدان با بیان اینکه در سال گذشته خشکسالی 670 میلیارد تومان به بخش کشاورزی خسارت زد، گفت: خشکسالی علاوه بر اینکه به محصولات باغی و زراعی خسارت وارد کرد، کم آبی سبب خشک شدن چاه های آب و مراتع مورد نیاز چرا دام و طیور شد و بر این اساس سال گذشته بخش کشاورزی به دلیل بحران آب دچار افت شدیدی شد.

وی بيان داشت: اگر روند بارندگی ها متناسب با چهار ماه گذشته در سال زارعی 92 و 93 ادامه داشته باشد می توان وضعیت خوبی را برای کشاورزی استان همدان متناسب با بارندگی هایش پیش بینی کرد.

اما به نظر می رسد علی رغم بارش های مناسب در شهر همدان وضعیت میزان ذخیره آب در پشت سد اکباتان به نسبت سالهای گذشته تفاوت فاحشی را نشان ندهد،شاید علت این امر را بتوان در سردی هوای همدان عنوان کرد.

مدیر عامل آب منطقه همدان در این خصوص گفت: از ابتدای سال زارعی تاکنون به طور متوسط 326 میلیمتر بارش در همدان ثبت شده که نسبت به سال گذشته که شاهد 260 میلی‌متر بارندگی بودیم بارش امسال 26 درصد افزایش داشته است.

افزایش ذخیره آب سد اکباتان در اردیبهشت

مرتضی عزالدین افزود: وضعیت بارندگی‌ها به حالتی است که میزان ذخیره آب در سدها به ویژه سد اکباتان که به لحاظ تأمین 40 درصد از آب شرب شهر همدان بیشترین اهمیت را برای ما دارد احتمال دارد در فروردین و اردیبهشت ماه بهتر شود و به طور کلی براساس بارش‌ها سال نرمالی را در پیش رو داشته باشیم.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان همدان با اشاره به اینکه میزان بارندگی‌ها تاکنون 30 درصد ظرفیت سد اکباتان که معادل 10 میلیون و 10 هزار متر مکعب آب است را پر کرده، بیان داشت: بر اساس پیش بینی ها باید تا پایان فصل بارش‌ها 16 میلیون مترمکعب آب پشت سد اکباتان ذخیره شود و امیدواریم تا آخر اردیبهشت ماه 20 میلیون مترمکعب آب در پشت سد داشته باشیم.

وی افزود: هم اکنون دو هزار و 80 لیتر در ثانیه معادل 180 هزار متر مکعب آب وارد سد می شود.

وی در خصوص کسری منابع آب در سالجاری بیان داشت: در 10 سال اخیر خشکسالی‌های متداول در کشور رخ داده و بارش‌های جدید تاکنون نتوانسته کسری و افت منابع آب‌های زیرزمینی را جبران کند چرا که به تناسب ذخایر منابع آب، برداشت‌ها متوقف نشده و همچنان ادامه دارد و 285 میلی‌متر مکعب افت در آب خوان‌ها رخ داد.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان همدان اذعان داشت: به طور متوسط سالانه هشت سانتی‌متر افت سطوح آب را در سطح استان داریم که البته در سال گذشته خشکسالی حادی را پشت سر گذاشتیم که در 6 سال اخیر بی‌سابقه بود و جزء آخرین استان های کشور از نظر بحران آب بودیم.

در حالی که مدیر کل هواشناسی همدان در مرداد سال گذشته استان همدان را با 293 میلیمتر بارندگی کم بارش ترین استان کشور اعلام کرده بود که این میزان به نسبت سال 91 میزان 68 میلی متر و به نسبت بلند مدت 91 میلی متر کاهش را نشان می داد، تحقق 100 درصدي بارش هاي سال آبي و زارعي جاري علی رغم باقی ماندن شش ماه از آن نشان از افزایش بارندگی و پايان خشكسالي و آغاز تر سالي در همدان حكايت دارد و بدون شك اين استان در رده یکی از استانها پر بارش کشور در سالجاری قرار دارد.

بدون شک این میزان بارش نمی تواند سالها غارت منابع آب های زیر زمینی در دشت های پر خطر استان چون فامنین، قهاوند،بهار و به تازگی نهاوند را جبران کند و از این رو باید به دنبال مدیریت منابع آبی استان بود.

در این بین علی رغم تغییر نگرش ها در جهان در خصوص سد سازی اما تنظیم 25 میلیون متر مکعبی توسط سد های کلان ملایر و 125 میلیون متر مکعبی توسط سد گرین در سال می تواند از خروج این ثروت استراتژیک از استان همدان جلوگیری کند و با بهره وری مناسب می تواند به شکوفایی کشاورزی در دشت های جنوبی استان منجر شود.

در بخش شمالی و مرکزی نیز به علت کمبود منابع آب رو سطحی باید به دنبال تغییر الگوی کشت و استفاده از محصولات کشاورزی کم آب بر بود تا بتوان از منابع آبی زیر زمینی این منطق به طور پایدار استفاده کرد، همواره بايد به خاطر داشت که ما میراث دار سرمایه های طبیعی برای آیندگان نیز هستیم پس از این رو باید به دنبال برنامه ریزی عملی و علمی برای استفاده از این منابع آبی در استان همدان باشیم.

***********************

گزارش: بهنام نادري فصيح