به گزارش کورنگ، تخریب دشت ها و نشست زمین در اثر برداشت بی رویه از آب های زیر زمینی، تنها هشدار و نشانه ای کوچک از غارت بی حد و حصر منابع طبیعی و ضعف مدیریتی در دشت های استان همدان و زنگ خطری از فریادهای بی صدای زمین در اعتراض به قدر نشناسی انسان هایی است که منافع خود را بر همه مسایل ترجیح می دانند.
ثمره این استفاده بی رویه و بی برنامه گی ها در برداشت آب های زیر زمینی و فرو نشست های زمین، پدید آمدن فروچاله هایی بزرگ و عمیق در دشت های فامنین، کبودراهنگ و قهاوند است که به گفته کارشناسان زمین شناسی یکی از این فروچاله ها که در دشت کبودراهنگ ایجاد شده است به اندازه ای بزرگ می باشد که تاکنون نظیر آن در کشور معرفی نشده است.
به گفته کارشناسان آب منطقه ای تغییر پارامترهای خاکی به دلیل خشکسالی و کاهش بارندگی ها، برداشت بی رویه از آب های زیرزمینی در کشاورزی، حفر چاه های غیر مجاز و فعالیت نیروگاه حرارتی شهید مفتح در دشت کبودراهنگ از مهمترین عوامل پیدایش این فروچاله های ژرف و عمیق در دشت های این استان است که ایجاد آنها به معنای مرگ ابدی دشت هایی است که قربانی حرص و طمع افراد و بی تدبیری کسانی شده اند که دلشان نه به حال زمین خدا می سوزد و نه به حال آیندگانی که امروز نسل ما وام دار ذخایر آبی آنهاست.
خدا می داند که اگر این فروچاله ها در یکی از مناطق مسکونی این نواحی اتفاق می افتاد فاجعه ای به بار می نشست که دیگر با هیچ اما و اگری قابل جبران نبود اما از اقبال بلند این فروچاله ها در دشت هایی اتفاق افتاده است که هیچ کس مسوولیتی در قبال آنها نداشته و تنها با کشیدن حصاری به دور این فرورفتگی های بزرگ به دنبال ایمن کردن این مناطق هستند.
به اعتقاد زمین شناسان این شرایط را باید به صورت درازمدت و کوتاه مدت کنترل کرد چرا که توجه نکردن به این هشدارهای زمین، آسیب های جدی در انتظار دشت های استان خواهد بود.
احتمال ایجاد فروچاله در زیر مناطق مسکونی، شهری و یا تاسیساتی مانند نیروگاه شهید مفتح موجب نگرانی ساکنان این مناطق شده است که این موضوع لزوم توجه ویژه مسوولان را به این فروچاله ها دو چندان کرده است.
یک زمین شناس و عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان درباره این پدیده گفت: کمبود آب زیرزمینی در دشت های استان علاوه بر معضل کم آبی موجب به وجود آمدن مشکل و معضل مهم و خطرناکی به نام فروچاله می شود.
'منوچهرامیری' درباره مکانیسم تشکیل این فروچاله ها افزود: در زیر دشت های کبودراهنگ و فامنین که بیشترین فروچاله های استان را به خود اختصاص داده اند یک سنگ آهکی حفره دار مشابه غار علیصدر وجود دارد که در اثر ورود محلول های گرم و گاز دار به آب های زیر زمینی و خورده شدن سنگ ها ایجاد شده است.
وی ادامه داد: زمانی که کشاورزان برای تامین آب مورد نیاز خود چاه ها را از منطقه آبرفتی کف کنی کردند این چاه ها وارد حفره ها شده و رسوبات زیر این چاه ها از بین می رود.
وی اضافه کرد: وقتی چاه آب به این حفره ها و مجاری برسد از آبدهی بالایی برخوردار و در اثر پمپاژ، آب با شتاب زیادی از این حفره ها تخلیه می شود و از آنجایی که لایه آبرفت فوقانی دارای آب است زیر فشار هیدوراستاتیکی ( به ازای هر 10 متر حدود یک اتمسفر ) آب موجود در رسوبات به سرعت از طریق حفره های موجود در سطح سنگ کف و مجاری متصل به آن به سوی چاه آب رانده می شود و در اثر حرکت باشتاب و رو به پایین ، رسوبات موجود در حفره سطحی به سوی غارهای زیرزمینی و چاه آب رانده و یک خالی شدگی کمانی حاصل می شود و از آنجایی که به طور مداوم رسوبات شسته و حفره ها عمیق تر می شود و فشار هیدوراستاتیکی آب نیز همچنان وجود دارد به طور مرتب ریزش های کمانی ادامه می یابد و هرچه ناپایداری لایه های رسوبی فوقانی بیشتر باشد عمل فروریزش کمانی با سرعت بیشتری انجام می گیرد.
وی عنوان کرد: در منطقه مورد مطالعه یکی از عواملی که به ناپایداری و در نتیجه به فرو ریزش رسوبات کمک می کند عمل ماسه شویی در لایه های رسوبی است که نبود گراول پک مناسب در جدار چاه ها عامل اصلی ایجاد این پدیده است.
وی ادامه داد: بزرگترین این فروچاله ها در کبودرآهنگ بیش از 25 متر قطر و در حدود 20 متر عمق دارد و با توجه به نوع زمین این منطقه امکان ایجاد فروچاله های جدید در این دشت وجود دارد.
وی اضافه کرد: یکی از فروچاله هایی که در سال های گذشته در فامنین ایجاد شد در یکی از مناطق مسکونی بود که خوشبختانه به علت نبود تردد در محل خسارت جانی به بار نیاورد.
وی با بیان اینکه هم اکنون مجوز کف کنی چاه های موجود در این مناطق صادر نمی شود بیان کرد: از زمان اخذ این تصمیم تاکنون نرخ وقوع چنین پدیده هایی در این دشت ها کاهش خوبی داشته است.
امیری آگاهی دادن و اطلاع رسانی به کشاورزان را از دیگر راه های پیشگیری از وقوع چنین پدیده هایی دانست و افزود: باید هشدارهای لازم به کشاورزان در خصوص علت ایجاد این فروچاله ها و احتمال خسارت زا بودن آنها در صورت استفاده غلط از ذخایر آب های زیر زمینی داده شود.
وی گفت: کشاورزان باید هوشیار باشند که اگر در این منطقه چاهی حفر شد که پر آب بود نشانه خطری برای آنها بوده و احتمال ایجاد فروچاله در نواحی نزدیک آن چاه بسیار زیاد است.
امیری با بیان اینکه وجود نیروگاه شهید مفتح در منطقه کبودراهنگ نیز بروز چنین مشکلاتی را تشدید کرده است افزود: نیروگاه ها به علت نیاز بالا به آب باید در کنار سدها و رودخانه ها احداث شوند در حالیکه نیروگاه شهید مفتح در منطقه کبودراهنگ که فاقد سد و رودخانه است فعالیت می کند.
وی ادامه داد: این نیروگاه با داشتن بیش از 50 چاه به تنهایی علت اصلی ایجاد این فروچاله ها در این منطقه نیست چرا که سه تا چهار هزار چاه دیگر در این منطقه وجود دارد اما این نیروگاه تاثیر بسزایی در بروز پدیده های این چنینی دارد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان همدان نیز گفت: دشت کبودراهنگ با 24 فروچاله، بیشترین فروچاله ها در دشت های استان را دارد.
'مرتضی عزالدین'افزود: نمونه این فروچاله ها در برخی دشت های کشور نیز اتفاق افتاده است اما تاکنون این دشت ها معرفی نشده اند.
وی ادامه داد: تا زمانی که برداشت از ذخایر آبی به صورت صد درصد انجام شده و بیلان این دشت ها منفی باشد امکان وقوع چنین پدیده هایی وجود دارد.
وی اضافه کرد: فعالیت نیروگاه حرارتی شهید مفتح نیز در کنار سایر عوامل موجب دامن زدن به ایجاد این فروچاله ها در دشت کبودراهنگ شده است که تا سال آینده 35 درصد از پساب فاضلاب استان برای استفاده این نیروگاه به این منطقه منتقل خواهد شد.
وی ادامه داد: با انتقال این پساب ها که تاکنون لوله گذاری آن 30 درصد پیشرفت فیزیکی داشته است درب چاه های این نیروگاه پلمپ خواهد شد.
عزالدین همچنین مسدود کردن چاه های غیر مجاز در این منطقه، منع اضافه برداشت از چاه ها در بخش کشاورزی و تغییر در الگوهای کشت را از مهمترین راهکارهای کاهش ایجاد چنین وقایعی دانست.
فرماندار شهرستان کبودراهنگ نیز در این باره گفت: ذخایر آبی دشت های شهرستان کبودراهنگ به علت خشکسالی و اضافه برداشت ها سالانه به طور میانگین با یک متر افت مواجه است.
'احسان قنبری'افزود: ایجاد فروچاله ها در دشت های این شهرستان از سال 72 همزمان با آغاز کم آبی در استان همدان شروع شده است.
وی با بیان اینکه هم اکنون حفر هر گونه چاهی در این دشت ها ممنوع است ادامه داد: بیش از یک هزار چاه غیر مجاز در این شهرستان وجود دارد که حکم انسداد 121 مورد از آنها تاکنون صادر شده است.
قنبری عنوان کرد: امید است با انتقال بخشی از پساب فاضلاب استان به نیروگاه حرارتی شهید مفتح بتوان از استفاده این نیروگاه از آب های زیرزمینی این منطقه جلوگیری کرد.
معاون حفاظت و بهره برداری اداره منابع آب استان همدان نیز در خصوص وضعیت چاه های شهرستان فامنین گفت: در شهرستان فامنین حدود 800 حلقه چاه کشاورزی وجود دارد که بیش از 100 حلقه آن فاقد پروانه بوده که این چاه های فاقد پروانه، قدیمی و قبل از سال 85 حفر شده اند.
'منصور ستوده' ادامه داد: چاه های غیر مجازی که بعد از سال 85 حفر شده اند و دارای شاکی خصوصی باشند مسدود و پلمپ خواهند شد.
وی عنوان کرد: میزان تخلیه سالانه چاه های کشاورزی این شهرستان حدود 156 میلیون مترمکعب است که حدود 93درصد از آنها در بخش کشاورزی استفاده می شود.
وی طرح تعادل بخشی را از مهمترین طرح های در دستور کار امور آب دانست و عنوان کرد: با اجرای کامل آن می توان معضل اضافه برداشت از منابع آب زیرزمینی را تا حد قابل قبول کاهش داد.
میانگین بارندگی بلند مدت استان همدان حدود 330 میلیمتر بوده که سال گذشته این رقم به 239 میلیمتر رسیده و نسبت به بلند مدت 27 درصد کاهش داشته است.
همچنین سطح زیر کشت اراضی زراعی استان همدان 637 هزار هکتار (404 هزار هکتار دیم و 233 هزار هکتار آبی)است.
انتهای پیام/