به گزارش  کورنگ به نقل از روابط عمومی اداره کل ورزش و جوانان استان ، در طی سالیان گذشته یکی از دغدغه های زیست محیطی جامعه ما مسأله آلودگی هوا بوده است که این معضل مهم بهداشتی در غرب و جنوب کشور با گرد وغبار شدیدی که به طور مکرر این مناطق و گاهی اغلب استانهای کشور را در بر می گیرد به عاملی برای تهدید سلامت کلیه افراد جامعه خصوصا کودکان ، سالمندان و کسانی که در هوای آزاد فعالیت بدنی می کنند مانند کارگران و ورزشکاران شده است و عدم توجه به این موضوع می تواند به عاملی برای تهدید سلامت جامعه شود واز طرفی آلودگی هوا در شهرهای پرجمعیت و صنعتی این مشکل را دو چندان کرده است .

سطح آلودگی هوا در تهران و برخی از شهرهای شلوغ و یا صنعتی کشور افزایش یافته است و در این بین ممکن است برای برخی افراد که فعالیت بدنی روزانه آن ها شامل پیاده روی یا ورزش در هوای آزاد بیرون از منزل می باشد این سوال پیش آید که آیا ورزش در مکانی که هوای آلوده دارد خطر ساز نیست؟ همان طور که می دانیم فعالیت های هوازی یکی از راه کارهای کلیدی برای حفظ سلامتی است. با این حال اگر شما مرتبا در هوای آلوده ورزش کنید آثار نامطلوبی را بر سلامت شما خواهد داشت به ویژه اگر ریسک ابتلا به آسم و دیگر بیماری های مزمن ریوی، بیماری های قلبی عروقی و دیابت را داشته باشید. مطالعات نشان می دهند در طی فعالیت های هوازی(حتی فعالیت هایی با شدت کم) تا 10 بار هوای بیشتری را نسبت به حالت استراحت استنشاق می کنید. هم چنین احتمال زیادتری دارد که هوای بیشتری را به عمق ریه های خود فرو ببرید و هم چنین تنفس دهانی شما افزایش یابد و تنفس دهانی سیستم فیلتراسیون و پاک کنندگی گذرگاه بینی را ندارد. این عوامل دست به دست یکدیگر می دهند تا بیشتر در معرض مواجهه با آلوده کننده ها قرار بگیرید لذا ورزش مکرر در هوای آلوده اقدام خطرناکی بویژه در بیماران تنفسی و قلبی –عروقی است .

در سال های گذشته ،بروز مشکلات احتمالی ناشی از ورزش در هوای آلوده توجه روز افزونی را به خود جلب نموده است.هوای اکثر شهرهای بزرگ به گازها وذراتی که به طور طبیعی در هوای تنفسی نیستند،آلوده شده است.هنگامی که هوا را کد می شود و یا دمای هوا وارونه می شود غلظت بعضی از این آلاینده هارا به حدی می رسد که برای اجرای مهارت های ورزشی زیان آور می شود.عمده ترین آلاینده های مورد نظر ،مونواکسید کربن ،ازون و اکسیدهای سولفور است

مونواکسیدکربن گازی بی بو است و هنگامیکه تنفس می شود،به سرعت وارد خون شده و ممکن است سبب مرگ شود.میل ترکیبی مونواکسیدکربن با هموگلوبین تقریبا 240 برابر بیشتر از میل ترکیبی اکسیژن با هموگلوبین می باشد.بنا براین اکسیژن ترجیحا با مونواکسیدکربن ترکیب می شود.

مقدار مونواکسیدکربن خون رابطه مستقیمی با مقدار مونو اکسید کربن موجود در هوای استنشاقی دارد.و سبب کاهش حداکثر اکسیژن مصرفی در حین فعالیت های ورزشی می شود. .

از عوارض کوتاه مدت و بلند مدت استنشاق هوای با تعداد ذرات آلاینده زیاد می توان به موارد زیر اشاره نمود

تخریب قابل توجه راه های هوایی کوچک در ریه ها

- افزایش خطر حمله قلبی و سکته درافراد مسن و افرادی که سابقه بیماری قلبی – عروقی دارند

- افزایش خطر مرگ از سرطان ریه و بیماری قلبی عروقی

و لازم به ذکر است که ، بالا بودن منواکسید کربن ، سرب و ذرات آلاینده باعث می‌شود اکسیژن لازم به اعضای عمده بدن مانند قلب، ریه و مغز نرسد و عوارضی گوناگون از قبیل تنگی نفس ، تپش قلب و اختلال در تفکر و ناراحتی‌های عصبی ایجاد نماید

افزایش فعالیت تنفسی، حجمی از مواد مضر را که با هر دم وارد ریه‌ها می‌شود، بیشتر می‌کند ومی‌تواند عوارض سوء به همراه داشته باشد.

راهکارهای کاهش عوارض الاینده های هوا ؟

زمان ورزش و فعالیت بدنی خود را به دقت تنظیم نماییدو نمودارهای مربوط به آلودگی های محلی را بررسی کنید و بر طبق آن برنامه های ورزش و فعالیت بدنی خود را تنظیم نمایید. از ورزش و فعالیت بدنی در ساعاتی که سطح آلودگی در بیشترین حد است پرهیز نمایید . معمولا ساعات اولیه صبح درصد آلودگی هوا در شهرهای بزرگ زیاد نمی باشد.

_ از ورزش در حوالی خیابان های شلوغ و پر تراکم اجتناب کنید: سطوح آلودگی احتمالا تا فواصل 15 متری از مسیرهای شلوغ و پر تردد زیاد است.

_ مکان های مناسب تری را برای ورزش انتخاب کنید: توجه نمایید که ممکن است برخی از مناطق شهر هوای سالم تری را داشته باشند و اگر برای شما میسر است می توانید برای ورزش به آن مکان ها مراجعه فرمایید.

_ در فضای بسته مانند داخل منزل یا باشگاه ورزش کنید: برنامه خود را تغییر دهید و در منزل ورزش کنید. می توانید از انواع باشگاه های و کلاس های ورزشی نیز استفاده کنید. قبلا تصور آن بود که برای تنظیم تعادل انرژی سوخت و ساز حتما باید یک ورزش مداوم و با شدت متوسط تا زیاد را داشته باشید. ولی مطالعات اخیر تاکید دارند که شما می توانید دفعات مکررفعالیت بدنی را در طی روز و حتی در اتاق تجربه نمایید.

مربیان مدارس، موسسات آموزش عالی و دانشگاهها باید زنگ ورزش را در ساعاتی بگنجانند که میزان آلودگی هوا حداقل است. و در صورت بالا بودن غلظت آلاینده ها دانش آموزان و دانشجویان را از فعالیت بدنی منع کنند.

اگر در محیط های روباز ورزش می‌کنید، باید اطلاع دقیقی از وضعیت و میزان آلودگی هوای مکان های مربوطه داشته باشید زیرا آلودگی هوا می‌تواند برای سلامت شما و بستگانتان خطرناک باشد، آن را جدی بگیرید.

- میزان غلظت آلاینده‌ها، تعیین‌کننده زمان و مکان ورزش کردن شما است، پس در روزهای گرم تابستان در بین ساعات ‪ ۱۰‬صبح تا ‪ ۷‬بعدازظهر (به خاطر آلاینده ازن) از ورزش خودداری نمایید. غلظت مونواکسید کربن در ساعات اوج ترافیک صبحگاهی یا عصرگاهی به شدت بالا می‌رود. پس در این مواقع، انجام ورزش را به تعویق بیاندازید و یا مکان های دور از ترافیک را انتخاب کنید.

- نقاط خوش آب وهوا مثل پارک، جنگل و یا کنار دریا مناسب‌ترین محلهای انجام ورزش می‌باشند.

- درساعات ابتدایی روز و یا در انتهای آن ورزش کنید.

- از خیابان های شلوغ و پرترافیک بپزهیزید (سطح آلودگی تا پنجاه قدمی خیابان بسیار بالاست).

- از شرایط نامطلوبی که در اثر هم زمانی درجه حرارت بالای محیط، رطوبت زیاد و آلودگی هوا ایجاد می‌شود، اجتناب نمایید.

- درزمان بالا بودن میزان آلودگی هوا، ترجیحا درمحیطهای سربسته ودارای تهویه مناسب ورزش کنید.

- در مواردی که مجبور به انجام تحرک و فعالیت بدنی در محیط روباز و حاوی مقادیر نامطلوب آلاینده‌های استنشاقی هستید، از زمان و شدت انجام ورزش بکاهید.

- درحین ورزش به جهت ورزش باد توجه کنید، بهتر است در جهت ورزش باد بدوید (باد به صورت شما نخورد).

- اگر دچار علائمی مانند احساس فشار در قفسه سینه، سرفه‌های مکرر، صدادار شدن تنفس و یا آبریزش زیاد از چشم و بینی شدید، بلافاصله ورزش را قطع کنید.

- در اوقاتی که آلودگی هوا زیاد است، از زمان گرم کردن بدن خود در ابتدای شروع ورزش کم کنید.

- استعمال دخانیات هم‌زمان با وجود غلظت بالای ازن، احتمال خطر برای مبتلایان به آسم را دو برابر می‌کند پس، از استعمال دخانیات جدا پرهیز کنید.

مسمومیت ها عموما به صورت سرگیجه، بی اشتهایی و خستگی بروز می‌کنند و با هوای آلوده کنونی بیشتر در گروه کودکان، کهنسالان و کسانی که مشکلات قلبی یا ریوی دارند ظاهر می‌شود. 3

دکتر رشید حیدری مقدم – رئیس هیئت پزشکی ورزشی استان همدان و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان