به گزارش پایگاه خبری تحلیلی کورنگ به نقل از شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ در انتخابات سال 96 محمد باقر قالیباف یکی از برنامه های خود را تاسیس وزارتخانه‌ای جدید به نام «وزارت خارجه و تجارت بین الملل» عنوان کرد. وی هدف از تاسیس این وزارتخانه را خدمت دیپلماسی به اقتصاد عنوان کرد و بیان کرد که این مهم نیاز به تغییر وزارتخارجه دارد. به گفته قالیباف ساختار وزارت خارجه در ایران بگونه‌ای طراحی شده است که فقط پاسخگوی نیازهای سیاسی و امنیت ملی بوده و این ساختار اجازه نمی‌دهد که دغدغه اصلی امروز ما که رونق اقتصاد است را پیگیری کند.

پس از کناره گیری قالیباف از نامزدی انتخابات سال 96 بود که حسن روحانی بیان داشت که قرار است در ساختار وزارت خارجه معاونت تجارت بین الملل ایجاد کند تا در این حوزه نیز وزارت خارجه ایران ورود موثری داشته باشد. در همین زمینه پس از پیروزی دوباره روحانی در انتخابات ریاست جمهوری، ١٠ ساعت پس از آنکه نمایندگان مجلس به «محمدجواد ظریف» اعتماد کردند و سکان دیپلماسی کشور را دوباره به او سپردند، او از مهم‌ترین طرح‌هایش برای فعالیت چهار سال آینده وزارت امور خارجه پرده‌برداری کرد. ظریف که در گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه دو سیما حضور داشت، از برنامه‌های ویژه‌ این وزارتخانه برای افزایش ارتباطات و مناسبات اقتصادی خبر داد و اعلام کرد که معاونت اقتصادی در وزارت امور خارجه احیا می‌شود و با تشکیل معاونت اقتصادی در وزارت امور خارجه، تمامی سفارتخانه‌ها باید پاسخ‌گوی معاونت‌های جدید باشند.

در اوایل بهمن ماه سال گذشته وزیر امور خارجه، معاونان جدید خود را معرفی کرد که بر اساس آن «غلامرضا انصاری» سفیر وقت ایران در هند مسئولیت معاونت اقتصادی وزارت خارجه را بر عهده گرفت ولی او به علت اینکه هنوز دوران مسئولیتش در سفارت ایران در هند به اتمام نرسیده بود، به مدت یک ماه و نیم در هند باقی ماند و بعد از سفر رییس‌جمهور به هند که تاثیر جدی در روابط دو کشور داشت و همچنین با پایان ماموریتش راهی تهران شد.

 کارشناسان مطرح می کردند که بزرگ‌ترین میوه درخت برجام، اقتصادی است و ایجاد ارتباطات بین‌المللی سبب می‌شود وزارت امور خارجه هم در حوزه‌های اقتصادی نقش‌آفرینی کند.

چین و الگوی روابط تجاری و بین الملل

کشور چین یکی از کشورهایی است که در حوزه روابط بین الملل خصوصا در اقتصاد سرآمد است. درواقع سفیران این کشور در کشورهای مختلف از جمله ایران در حوزه اقتصادی هم بسیار کوشا هستند. بازاریابی و بازارسازی چین که دیده می شود حتی به طور مویرگی به محصولات فرهنگی کشورمان نیز توجه دارد یکی از نقاط عطف دیپلماسی تجاری این کشور محسوب می شود. در این زمینه دیده می شود که محصولاتی مانند لنگ و تسبیح هم توسط چینی ها تولید و به کشورمان صادر می شود. از این رو سفیر چین در بخشی حتی خود به عنوان یک بازاریاب خبره در کشورمان فعالیت می کند و تنها مواضع چین در ایران سیاسی و فرهنگی نیست.

جالب اینجاست که چینی ها و خصوصا ترک ها در منطقه خاورمیانه و جهان از فرصت‌های به دست آمده به خوبی استفاده می کنند. درواقع بخشی از رونق اقتصادی این کشورها استفاده بهینه از فرصت های اقتصادی است که به دست می آورند. چینی ها و ترک ها در این خصوص ماهیگیران خوبی هستند. به عنوان نمونه در موضوع قطر که این کشور توسط کشورهای عربی خصوصا عربستان محاصره و تحریم اقتصادی شده بودند تنها راه ارتباطی این کشور ایران بود و در ارتباط با ایران توانست این کشور را نجات دهد اما با وجود چنین فرصتی که قطری ها در اختیار ما قرار دادند این ترکیه بود که توانست از این آب گل آلود شاه ماهی خود را بگیرد. به نظر می رسد دیپلماسی اقتصادی ایران نه تنها باید به فکر استفاده از این فرصت ها باشد بلکه بایستی به بازاریابی و بازارسازی در این موارد نیز توجه کند.

در جریان سفر اخیر رئیس جمهور عراق به ایران، یکی از مباحث مهمی که در کنفرانس مشترک و پایانی وی با حسن روحانی از سوی دو طرف مورد تأکید قرار گرفت، تسریع در تکمیل محور ریلی شلمچه- بصره و اتصال خطوط ریلی دو کشور به یکدیگر است. هرچند پیش از این در سال‌های 90 و 93 نیز میان مقامات دو کشور بر سر احداث این خط ریلی توافق شده بود، اما هیچ گاه شکل اجرایی به خود نگرفت.

در همین رابطه، «حسن روحانی»  از آمادگی ایران برای بهبود روابط اقتصادی خود با عراق در بخش‌هایی از جمله گاز، برق، نفت، توسعۀ زیرساخت‌ها و اتصال مسیرهای ریلی و جاده‌ای خبر داد و گفت: «اجرای خط آهن شلمچه به بصره در آیندۀ نزدیک امکان‌پذیر است که با اجرای آن علاوه بر توسعۀ روابط تجاری، مردم دو کشور و زائران اربعین هم می‌توانند به راحتی از آن استفاده کنند.»

 با این حال دولت عراق برای واگذاری این پروژه به سرمایه‌گذار ایرانی اعلام آمادگی کرده است و لازم است دستگاه دیپلماسی با ورود فعالانه به این موضوع، در راستای اخذ تضامین لازم از طرف عراقی برای سرمایه گذاری در این پروژه اقدام کند. احداث این خط ریلی 32 کیلومتری عواید اقتصادی زیادی برای دو کشور خواهد داشت که از جمله مهمترین آنها می‌توان به تسهیل و کاهش هزینه‌های سفر زائران دو کشور، کاهش هزینه‌های حمل و نقل کالا به عراق، دسترسی عراق به مواد اولیه ارزان قیمت، صرفه‌جویی در مصرف سوخت، ایجاد محور ترانزیتی آسیای میانه و غرب آسیا، بالا بردن امنیت سفر برای زائران و... اشاره کرد.

واکنش عراقی ها به تحریم های غربی علیه ایران

درحالی که ایران در حوزه برجام نتوانست به نتایجی که می خواست دست یابد و از سوی دیگر کانال ارتباطی مالی ایران و اروپا بعد از هفت ماه هنوز راه اندازی نشده است، اروپایی ها در دو حوزه بازی امنیتی و پوشش تحریمی آن از زیر تعهدات خود در بروند. اخیرا بود که دو تن از مقامات ایرانی توسط اروپایی ها تحریم شدند. در همین رابطه «سید حسین نقوی حسینی» نماینده فراکسیون امنیت ملی وسیاست خارجی مجلس در توییتی نوشت: «نقوی حسینی» نماینده مجلس: تحریم دو تن از شخصیت های ایران از سوی اتحادیه ‎اروپا بهانه سازی برای توجیه عدم انجام تعهداتشان در مقابل spv است.»

«بهرام قاسمی»، سخنگوی وزارت خارجه ایران در واکنش به این اقدام اتحادیه اروپا بیان داشت: «اتحادیه اروپا به جای قرار دادن نام گروههای تروریستی و جنایتکاری همچون منافقین و الاحوازیه در فهرست تحریم خود، آنان را در اقدامات ضد انسانی و تروریستی خود آزاد گذارده و حتی تحت حمایت خود قرار می دهد؛ اما جمهوری اسلامی ایران را که پرچمدار مبارزه با تروریسم در منطقه بوده و اروپا امنیت خود را مدیون آن است، مورد اتهام قرار می دهد. جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به این اقدام و در چارچوب عمل متقابل اقدامات مقتضی را اتخاذ خواهد کرد.»

این درحالی است که عراقی ها در برابر تحریم های غرب علیه ایران بیان می کنند که تحریم‌ها علیه ایران یک‌جانبه است و باید این تحریم‌ها برداشته شود.

« محمد علی الحکیم » وزیر امور خارجه عراق در همین رابطه بیان می کند: « عراق هیچ اجباری برای تبعیت از تحریم‌ آمریکا علیه ایران ندارد.عراق به دنبال داشتن روابط تجاری غیر از دلار و احتمالا دینار با ایران است. در حال حاضر تجارت بین دو کشور به حدود ۱۲ میلیارد دلار می‌‌رسد و ایران حدود ۴۰ درصد برق عراق را تامین می‌کند.»

با این حال ایران می تواند با ایجاد روابط تجاری عمیق تر با عراق و کشورهایی از این دست نه تنها تحریم ها را دور بزند بلکه رونق اقتصادی در کشور ایجاد کند.

سوآپ نفت عراق توسط ایران

سال گذشته میان ایران و عراق توافقی مبنی بر سوآپ روزانه 60 تا 80 هزار بشکه صورت گرفت. طبق این توافق عراق در ازای انتقال نفت از میادین نفتی کرکوک به استان کرمانشاه، به همان میزان نفت از طریق بنادر استان بصره در خلیج فارس از ایران تحویل می‌گیرد. با وجود موافقت دو کشور برای اجرای این توافق و همچنین آغاز چند ماهه آن، پس از مدتی این طرح متوقف گردید و تاکنون نیز در مقادیر بسیار اندک در حال اجرایی شدن است.

 بر اساس خبرهایی که در برخی رسانه‌ها منتشر شد، فشار آمریکا بر عراق، یکی از دلایل اصلی متوقف شدن این طرح ذکر شده است. به طور کلی همکاری نفتی میان ایران و عراق، قدرت چانه زنی هر دو کشور را در عرصه بین المللی بالا می‌برد و کمک می‌کند که سوآپ نفت میان دو کشور یکی از اقداماتی است که می‌تواند این همکاری را محقق سازد. علاوه بر دستاوردهای سیاسی، یکی از امتیازات این طرح برای ایران تأمین خوراک مورد نیاز پالایشگاه‌های غرب کشور است که می‌تواند زمینه تکمیل زنجیره تولیدات این صنعت را فراهم سازد.

همچنین عراق نیز که برای کاهش وابستگی خود به خط لوله صادرات نفت از میادین کرکوک به ترکیه و دریای سیاه، پیشنهاد سوآپ نفت از این منطقه را به ایران داد، می‌تواند از نفت صادر شده به ایران نیز به عنوان تسویه بخشی از بدهی‌های خود به ایران بهره ببرد.

انتهای پیام/رستمی