در جشن و شادی این ایام خجسته و فرخنده، بهانه ای شد تا نیم نگاهی داشته باشیم به برخی از ارزش های اخلاقی در دولت مهدوی با رویکرد جاری و ساری شدن آن ها در جامعه اسلامی و در عهد بی اخلاقی های دوران معاصر.

الف: زمینه سازی کمال انسانی

به کمال رساندن انسان ها از برجسته ترین وظایف حکومت مهدوی است، امام باقر(ع) در وصف کمال اخلاقی انسان ها در حکومت مهدوی در حدیث معروفی مي‌فرمايند: چون قائم ما قيام كند، دستش را بر سر بندگان مي‌گذارد، پس عقول آنها را متمركز ساخته و اخلاقشان را به كمال مي‌رساند.   

ضلع های سه گانه این روایت را که مترتب برهم هستند را به بیانی ساده و محسوس، این گونه می توان تبیین وتحلیل نمود:

1-    ضلع اول دست كشيدن بر سر مردم است که كنايه از بيان وظیفه حاکم دینی در دولت مهدوی است در اینکه ایشان بستر عمومی رشد و تعالی انسان ها را فراهم خواهد آورد.
2-    پس از تحقق مرحله اول، ضلع دوم يعني تمركز عقول و اتحاد رای صاحب خردان پديد خواهد آمد، چرا که تفرق و تشتت آراء بیشتر از هر چیزی ریشه در لجاجت و گمراهی ها دارد که در زمان و جامعه ما نیز به وفور شاهد این نوع بداخلاقی هستیم.

3-    در نهایت پس از تحقق دو ضلع فوق، به طور طبيعي ضلع سوم يعني کمال اخلاقی انسان ها تحقق خواهد يافت. همان چیزی که پیامبر اکرم ص نیز فرمودند بخاطر آن مبعوث شدم.
نتیجه آنکه ارتباط توام با رحمت و رافت میان انسان هاست كه آن ها را در كنار هم قرار داده و به وحدت نظر خواهد رساند و موجب دوستي و برادري درميانشان خواهد شد. که امید است در میان خانواده و جامعه ما نیز به تاسی آن رهبر الهی تحقق یابد.

ب: گسترش ارزش های اخلاقي

از دیگر نتايج بارزآن دوران، مهيا شدن زمينه هاي گسترش ارزش های اخلاقي است.همان چيزي كه جهان امروز خلاف آن را شاهد است وهيچ گاه از طريق مجالس و مراکز قانون گذاري نتوانست آن را مهار و مديريت نمايد. زيرا برترين حالت جامعه آرمان شهر اين است كه مردم بجای قوانين، به اخلاق روي آورند و برادر همديگر باشند و همه نوع جنگ وجدال ها بر چيده شود، همان چيزي كه در روايات نقل شده از ائمه ع در وصف حكومت الهي مهدوي به ابعاد گوناكون آن اشاره شده است.

در برخي از روايات به صورت مصداقي به بيان برخي ارزش های اخلاق اجتماعی آن عصر پرداخته ، مثلا در حديثی امام با قر ع در جنبه فراگیری محبت و برادری آن دوران می فرماید: مردم از جيب برادر ديني خود به قدر نیازشان بر می دارند و او مانع نمی شود. 

همچنين از ديگر ويژگي هاي عصر ظهور، زنگار زدايي از دل مردم و كنار رفتن زمینه های قهر و كينه هاست كه هم سبب اتحاد و دوستي فراگير مي شود  و هم زمينه ساز پيدايش بر خي از فضايل اجتماعي مانند نوع دوستي، ايثارو انفاق است. پیامبراکرم ص فرمودند: با ظهور مهدی کشمکش و کینه ورزی ها  از بین خواهد رفت.
 
نتیجه آنکه جز با اراده جمعی در گسترش فضائل اخلاقی آن هم در مداری به گستره تمام انسان ها با عناوین مختلف از همسر تا فرزند و همکار تا ارباب رجوع، نمی توان به سلامت اخلاقی جامعه دینی امیدوار بود. همان گونه که در  آن حکومت موعود نیز با دستور و بخشنامه نیست که چنین رویش هایی تحقق می یابد.

ج: تقدم عمل بر شعار

اما نکته پایانی آن که آیا ما دوستداران آن حضرت، در عمل هم به راه و رسم او دلبند و پایبندیم یا صرفا از سر رفع تکلیف به خواندن دعای فرجی و جشن نیمه شعبانی بسنده می کنیم؟ سخن پروفسور محمد لگنهاوسن ( دانشمند مسلمان شده آمريكايي)در این باره قابل تامل است: به نظر بنده ما هر وقت مي‌خواهيم مهدويت را براي غرب مطرح كنيم خيلي بايد روي بُعد اخلاقي آن اصرار و ابرام داشته باشيم و به آنها نشان بدهيم كه ما براي برداشتن موانع ظهور بايد اخلاق خودمان را اصلاح كنيم.  انشاءالله

در این روز های با بوی خوش مهدوی همنوا می شویم با نظامي گنجوي که چه زيبا انتظار فرج را سروده است:

منتظران را به لب آمد نفس            اي شه خوبان تو به فرياد رس
ماهمه موريم سليمان تو باش         ما همه جسميم  بيا جان تو باش
لب بگشا تا همه شكر خورند         زآب دهانت رطب تر خورند
خطبه تو خوان تا خطبا دم زنند       سكه تو زن تا امرا كم زنند.

* عضو هیات علمی دانشگاه تهران