کورنگ: خبرنگاران برای بازگو کردن حقیقت و بازتاب واقعیت به جامعه، رسالت خطیر اطلاع رسانی را بر دوش دارند و به عنوان سفیران آگاهی بخش با انتقال آگاهانه و صحیح اخبار به افکار عمومی، توان درک و تحلیل قشرهای گوناگون را ارتقا می بخشند. در این وادی و مسیر پرمخاطره، چه بسیار بودند مجاهدانی که برای آگاهی بخشی به افراد جامعه از جان خویش گذشتند و در آسمان شهادت و ایثار نام خود را برای همیشه جاودان ساختند.
نامگذاری روز خبرنگار در تقویم ایران یادآور سالروز شهادت محمود صارمی است؛ وی که از خبرنگاران ساعی و کوشای خبرگزاری جمهوری اسلامی بود و از 1375 هجری خورشیدی به عنوان مسوول دفتر ایرنا در مزار شریف افعانستان به خدمت رسانی مشغول بود و با وجود آگاهی از تمامی خطرهای پیش رو در این سفر، با آغوشی باز به استقبال آن رفت، تا حقایق و رویدادهای این کشور و رنجی که مردم این سامان از خشونت ها و جنگ افروزی های تروریسم متحمل می شوند، مخابره کند.
این خبرنگار متعهد روز هفدهم مرداد 1377 هجری خورشیدی، هنگامی که گروه تروریستی طالبان، به شهر مزار شریف حمله و این شهر را به اشغال خود درآورده بودند، از رسالت خویش که همان اطلاع رسانی بود، دست برنداشت و آخرین خبر را این چنین فرستاد: «...اینجا محل کنسولگری ایران در مزارشریف است، من محمود صارمی خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی هستم، گروه طالبان چندساعت پیش وارد مزارشریف شدند. خبر فوری، مزارشریف بدست طالبان سقوط کرد، عده ای از افراد طالبان در محوطه کنسولگری دیده می شوند به من بگویید که چه وظیفه ای....»
سرانجام این فعال عرصه ی خبر به همراه هشت تن دیگر از اعضای کنسولگری ایران در مزارشریف به درجه ی رفیع شهادت نایل آمد. شورای فرهنگ عمومی، در نخستین سالگرد این رویداد، هفدهم مرداد را به پاس قدردانی از ایثارگری های او، روز خبرنگار نامید.
** به مناسبت روز خبرنگار پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا با «صدیقه ببران» عضو هیات علمی دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی و «جلال خوش چهره» روزنامه نگار پیشکسوت که از پیش از پیروزی انقلاب اسلامی سابقه فعالیت حرفه ای در عرصه رسانه ای را در کارنامه خود داشته است و اینک سردبیر همشهری محله و عضو شورای سردبیری استان های همشهری به گفت وگو پرداخت.
** تعریف و رسالت خبرنگاری
- صدیقه ببران با اشاره به این که در جوامعی که مباحث اخلاقی و مسوولیت حرفه ای جایگاه ویژه دارند، خبرنگار پل ارتباطی میان حکومت و مردم است، گفت: در حقیقت خبرنگاران چشمان بینای ملت و رابط میان حوزه ی حکومت و مردم هستند و آنها باید کاستی ها و تبعیض های موجود را برجسته و منعکس کنند و با پیگیری مستمر، تا برطرف شدن آن مشکل از پا ننشینند و بدین ترتیب مسیر عدالت اجتماعی را هموار سازند و به تحقق آن کمک کنند. وی رسالت اصلی خبرنگار را تسهیل امور اجتماعی دانست و یادآور شد: با نگاه به دوره های مختلف روزنامه نگاری درمی یابیم که خبرنگاران موفق ویژگی هایی چون تیزبینی، هوشیاری، قلم زیبا، رعایت اخلاق حرفه ای، درجه ی هوشی بالا و تبحر در حوزه ی ادبی داشته اند و همچنین آنها باید آموزش های لازم را بدست آورند تا تسلط لازم را نسبت به حوزه ی کاری و تخصصی خود داشته باشند و علاوه بر استعداد ذاتی که جزو خصوصیت های فردی است، در بخش اکتسابی نیز بر مهارت های خود بیافزایند.
- جلال خوش چهره نیز در این زمینه با بیان این که باید به شغل خبرنگاری از 2 منظر نگریسته شود، بیان داشت: نخست آن که خبرنگار پیش از تسلط بر تنظیم خبر و اطلاع رسانی، می بایست در مورد خبررسانی صحیح و چگونگی بیان مطلب تبحر لازم را کسب کند. اما بخش دوم در ارتباط با وظایف و رسالت خبرنگاران است که باید اطلاع رسانی در چارچوب واقعیت ها و با تکیه بر مبانی ارزشی، منافع و امنیت ملی انجام شود و آنها افکار عمومی را در این جهت رهنمون کنند. وظیفه ی خبرنگار در عصر تکنولوژی ارتباطات با گذشته بسیار متفاوت است و تحریریه ها و اتاق های خبر مفهوم قبل خود را از دست داده اند و بیشتر مردم به تازه ترین خبرها دسترسی دارند، چون اطلاعات و اخبار از طریق تکنولوژی ارتباطی در کوتاه ترین زمان به دورترین نقطه ی جهان مخابره می شود. پس در این شرایط مهمترین کار ویژه خبرنگار رمزگشایی از رخداد هاست و اگر که خبرنگاری بتواند به خوبی از عهده رمزگشایی از اطلاعات برآید و چرایی و چگونگی رویدادها را برای مخاطبان خود رمز گشایی کنند، موفق خواهد بود.
این روزنامه نگار در ارتباط با ویژگی فردی خبرنگار گفت: فعالان عرصه ی خبر می بایست در غالب حوزه ها، اطلاعات جامع و تازه کسب و اندیشه های جدید تولید کنند و با شناسایی پدیده خبر و حوزه های خبری، اخبار را در کوتاه ترین زمان و با زبان آشکار و روشن در اختیار خوانندگان و مخاطبان قرار دهند.
**مشکلات و چالش های شغل خبرنگاری
- صدیقه ببران در ارتباط با مشکلات خبرنگاری بیان داشت: البته باید برای یک خبرنگار بستر و آزادی کافی برای فعالیت مهیا شود تا از ابتکارها، خلاقیت های شخصی و اجتماعی در جهت تحقق عدالت اجتماعی بهره بگیرد.
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی حرفه ای نبودن و رویدادمداری را به عنوان مشکلات و چالش های اساسی خبرنگاران مطرح کرد و گفت: در ایران روزنامه نگاران بیشتر به صورت تجربی عمل می کنند و وارد عمق نمی شوند و به همین دلیل رویدادمدارند. بخشی از این مشکل از مراکز آموزشی و دانشگاهی نشات می گیرد و قسمت دیگری از آن به خود خبرنگاران و افرادی که وارد این عرصه می شوند مربوط است. هر کسی که وارد حوزه ی خبررسانی می شود می بایست در حد لازم دانش آن را فرابگیرد تا بتواند با خبرنگاران داخلی و بین المللی به رقابت بپردازد.
- جلال خوش چهره هم مهمترین مشکل خبرنگاران را نبود امنیت شغلی برای آنها قلمداد کرد و یادآور شد: امروز امنیت شغلی از الزام ها و اولویت های اصلی خبرنگاران است. متاسفانه بسیاری از مرکزهای خبری با خبرنگاران قراردادهای سه ماهه امضا می کنند و بیمه های آنها به رسمیت نمی شناسند و دولت می بایست مدیران و مسوولان رسانه ای را وادار به برطرف ساختن این مشکل کند. نداشتن انجمن صنفی یکی دیگر از چالش های فراروی خبرنگاران است که اگر این انجمن فعال شود می تواند در جهت رفع مشکلات روزنامه نگاران و پاسخ به مطالبات به حق آنها گام بردارد. در حالی که خبرنگاران در مورد حقوق تمام قشرهای جامعه از جمله کارگران، کارمندان، کارفرمایان، معلمان و احزاب و ... تلاش کرده و قلم می زنند و سعی می کنند تا مطالبات آنها بازتاب داده شود، اما در دفاع از حقوق خود از کمترین امکانات و ابزار برخوردارند و این بزرگ ترین مشکل و معضل خبرنگاران است.
او یکی از مشکلات حوزه ی خبر را تجربی بودن نیروهای خبری دانست و افزود: متاسفانه بیشتر خبرنگاران بدون گذراندن مرحله های آموزشی در شناسایی، کشف و رمزگشایی از خبر، وارد حوزه ی خبررسانی می شوند. علت هم این است که از دهه ی 70، که بخش خصوصی و بنگاه های خبری وارد عرصه ی مطبوعات شدند، معمولا آنها برای رقابت های انتخاباتی و سیاسی به فعالیت می پرداختند و می خواستند با کمترین سرمایه بیشترین بهره را کسب کنند و کمتر دغدغه ی تربیت و پرورش نیروهای کارآمد و آشنا به علم جدید ارتباطات را دنبال می کردند. پس باید نسبت به آموزش و تربیت خبرنگاران توجه ویژه شود و هنر کشف رمز از اخبار و رخدادها را به آنها آموخت و آنها را در رشته های مختلف به شکل تخصصی پرورش داد که این امر نیاز به سرمایه گذاری فراوانی دارد و همچنین ایجاد انجمن صنفی مطبوعات می تواند کمک شایانی را به اعتلای حوزه ی خبررسانی کند.
**خبرنگاران پل ارتباطی مردم و مسوولان
- صدیقه ببران با بیان این که خبرنگاران پل ارتباطی میان مردم و مسوولان هستند، یادآور شد: فعالان عرصه ی خبر، رابط اصلی افراد جامعه با حکومت محسوب می شوند و در ایران به طور نسبی این قضیه وجود دارد، اما باید مسوولان با سعه ی صدر بالا، آمار و اطلاعات را در اختیار خبرنگاران قرار دهند و اگر خبرنگاری ایراد یا انتقادی را در حوزه ی فعالیت آنها مطرح کرد، برآشفته نشوند تا خبرنگاران با آزادی عمل به عنوان عامل شفافیت در جامعه به رسالت خویش عمل کنند که این امر مستلزم معرفتی دوطرفه است.
- جلال خوش چهره در مورد ارتباط میان خبرنگاران و مسوولان خاطرنشان کرد: فعالان عرصه ی اطلاع رسانی برای دسترسی به اطلاعات به ارتباط با مسوولان نیاز دارند و مسوولان نیز برای آن که بتوانند برنامه ها و طرح های خود را برای مردم توضیح دهند باید با رسانه ها ارتباط برقرار کنند. رسانه ها در حقیقت نماینده ی افکار عمومی هستند. منابع قدرت، عموما رسانه ها را به عنوان نمادی از عصر تجدد پذیرفته اند اما تنها یک جایگاه کاریکاتوری برای مطبوعات قایل می شوند. پس برای پویا و منطقی کردن کارکرد رسانه ها می بایست منابع قدرت کارکرد رسانه را برپایه ی آنچه که به رسانه مفهوم می بخشد به رسمیت بشناسند.
** کار حرفه ای در روزنامه نگاری
- صدیقه ببران در تعریف کار حرفه ای گفت: کار حرفه ای در خبرنگاری یعنی تسلط بر تکنولوژی های روز، حوزه های تخصصی، شیوه های روزنامه نگاری تحقیقی و تشریحی و این که خبرنگار وارد عمق و چرایی رویدادها و اتفاق ها شود و در این مسیر از استعداد های شخصی و ذاتی و هم از آموخته های تخصصی بهره ببرد. او همچنین می بایست حوزه ی اخلاق و مسوولیت اجتماعی را وارد کار خود کند.
این مدرس دانشگاه در پایان با اشاره به روز خبرنگار افزود: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می بایست یک بررسی دقیق از مشکلات و چالش های روزنامه نگاری در ایران انجام دهد و تا جایی که امکان دارد فعالان عرصه ی خبر را به لحاظ حقوقی و حرفه ای مورد حمایت قرار بدهد و روز خبرنگار تنها به صورت نمادین برگزار نشود.
*گروه اطلاع رسانی(مهسا شریفی)

انتهای پیام