به گزارش پایگاه خبری تحلیلی کورنگ ،در این یادداشت امانت‌انگاری دولت و امارت توسط امام علی(ع) را به بحث کشیده و پیامدهای امروزی و گره گشای آن در حیات سیاسی و اجتماعی را نشان خواهیم داد. این پیامدها نشان می‌دهد که امانت‌انگاری در فکر والای آن حضرت حتی برای دمکراسی‌های امروز هم رهاورد دارد.

امام علی(ع) اوجی از تلاقی و ترکیب جداناشدنی امارت و امانت و قله‌ای از تواضع سیاسی است. نگاه آن حضرت(قدرت به‌منزله امانت)، ضامن آزادی افراد و احترام متقابل حکومت و مردم است. همچنین این امانت‌انگاری قدرت، اوج امنیت است.

آن حضرت در نامه به رفاعه در اهواز، «امارت» را به‌عنوان «امانت» معرفی می‌کند.  می‌توان امانت را به تمام مظاهر دولت و حکومت و حتی امامت یا رهبری هم تعمیم داد. چرا که امارت به معنی هر مکان ممکن دولت یا اقتدار حکومت ها است. با این تلقی مبنایی، از رأی دادن و اعتراض تا محدود بودن قدرت حاکمان، ذیل امانت قرار می گیرد. اساساً امانت‌انگاری، رهایی‌بخش است و خصلت محدودکنندگی آن مانع مطلق‌گرایی و خشونت غیراخلاقی چه از جانب مردم و چه از جانب حکومت‌ها است.

در ابتدا گفته شد که امانت‌انگاری ضامن آزادی افراد است. در نظریه آزادی لیبرال هم گفته می‌شود آزادی «من» آزادی «تو» را محدود می‌کند. این محدودیت اشاره به تضمین آزادی و امنیت حریم خصوصی و فردی دارد و عامل بقای آزادی و امنیت آن در برابر تعرض است.

می توان پرسید امانی(نهاد امان) که حکومت به مخالفان مدنی خود می‌دهد هم یک امانت یا امری امانی از جانب حکومت است؟ خیر. این حق مردم است که خداوند و طبیعت به آنها امانت داده و کسی نمی‌تواند آن را از مردم بگیرد. حق اعتراض ودیعه‌ای الهی است که خداوند هم نمی‌تواند آن را از مردم در برابر قدرت مستقر بگیرد. البته «حق» در اینجا با «حقانیت» در پیوند نیست و مردم می‌توانند و حق دارند اعتراض ناوارد و انتقاد بن‌فکنِ نادرست اما بدون خشونت ابتدایی داشته باشند. به‌خصوص در برابر استبداد، مردم هم حق دارند و هم مکلف‌اند به اعتراض. یک دلیلش آن‌که استبداد از مظاهر شرک است. شرک است چون در آن، حکام به خدایی‌کردن و مطلق‌شدن می‌گرایند. اگرچه خدای سبحان به هیچ‌رو، مستبد نیست. او قادر مطلق است اما انسان را در سرنوشت خود آزاد گذاشته است. او رب است و رب، انسان را فراموش نمی‌کند. او خالق و دوستدار انسان است.

سازگاری امانت الهی و مالکیت انسان

مالکیت انسان بر اموال خود در طول و نه عرض مالکیت خداست و اما خدا هم نمی‌تواند و نمی‌خواهد مالکیت فرد یا انسان را از او برخلاف عدل خود سلب کند. خداوند مالکیت انسان را به رسمیت می‌شناسد: إِنَّ اللهَ‌اشْتَرَی مِنَ الْمُؤْمِنِینَ أَنْفُسَهُمْ وَ أَمْوَالَهُم بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّه؛ براستی که خدا از مؤمنان، جان و مالشان را در ازای بهشت می‌خرد (توبه، آیه 111).

لازم به گفتن است که امانت با امامت و خلیفه‌بودن انسان توأمان است. همچنین، امانت با درامان‌بودن انسان و آنچه و آن‌که او با آنها مواجه است، همراه است.

امانت به معنای اعتماد خدا به انسان است. کسی چیزی را به شما امانت می‌دهد به شما بیشتر اعتماد کرده یا کسی که چیزی را به شما می‌فروشد؟ ضمن آن که امانت خدا به انسان، هم‌هنگام هدیه است و خدا انسان را همچون خود و در طول خود مالک می‌کند (مالکیت مطلق ازآن خداست اما مطلق مالکیت نه).