حدود 10 سال پیش همایشی با عنوان «شهر برتر، طرح برتر» توسط مسؤولان وقت شهرداری برگزار شد که در آن مقالهای مورد پذیرش قرار گرفت، اما اجازه ارائه مقاله توسط مدیران وقت شهرداری داده نشد؛ اما بارندگی اخیر و طغیان رودخانه دره مرادبیگ و رودخانه نیازمند باعث شد تا یادآوری برخی نکات برای جلوگیری از بروز خسارت بر اثر سیل و طغیان رودخانهها ضرورت پیدا کند، اتفاقی که اگر پیش از این روی میداد، شاهد اتفاقات نامطلوب و غیر منتظره نبودیم و ضمن حفظ شهر از همه ظرفیتها نیز به خوبی استفاده میکردیم چراکه اگر حق طبیعت را رعایت نکنیم، طبیعت حق خود را از ما خواهد گرفت.
در چند روز گذشته شاهد ورود آب به ساختمانهای اداری و مسکونی همدان بودیم که یکی از مهمترین دلایل آن پوشاندن غیر اصولی رودخانههای شهر است؛ همدان زنده از چند رود جاری که از کوههای الوند و یخچال سرچشمه میگیرد و دشت حاصلخیز پایین دستی تشکیل میشود؛ در کنار این موهبت بزرگ، این شهر در مکانی استقرار یافته که وزش باد از دامنه به سوی شهر در جریان است که رسیدن مداوم اکسیژن به شهروندان را تضمین میکند؛ این پدیدهها گواه جانمایی صحیح تصمیمگیران برای استقرار شهری برتر بوده است.
اما در سالهای اخیر بدون توجه به نکات فوق با فشار بیش از حد به توان محیطی و تخریب باغات و آلودهکردن رودها، قنوات و چشمهها و در نهایت زمینهای حاصلخیز پایین دستی، همدان را که در رأس شهرهای خوش آب و هوا بود به سمت شهری با آب و هوای آلوده تبدیل سوق میدهد، این در حالی است که حفظ آب و خاک شامل رودها، قنوات، چشمهها، آبهای سطحی، زیر سطحی و خاک زمینهای اطراف شهر یک امر اساسی و مهم است.
رودهای جاری و خدمات زیست محیطی که با ایجاد باغات و پوشش گیاهی در حاشیه این رودها، آب و هوای مطلوبی را برای شهر رقم میزد پایه و اساس ساخت آن بود، اما متأسفانه با هدایت فاضلاب به داخل آنها و از آن بدتر کار غیر علمی پوشش آنها از میان رفته و میرود.
علاوه بر آن باید به فاضلاب آلوده هدایت شده به رودخانهها اشاره کرد که برای آبیاری دشت مورد استفاده قرار میگرفتند اما با شرایط جدید باعث از میان بردن بافت خاک مرغوب و سرسبزی دشت پاییندستی شهر میشود و در نتیجه آن محصولات زراعی آلوده به انگل و میکروب و مواد شیمیایی خطرناک برای سلامت شهروندان، حاصل میشود.
البته در مجموع باید بیان داشت جهتدهی توسعه شهر به طرف درههای سرسبز و پس از آن پوشاندن رودخانهها ساختار طبیعی شهر و مسیر یک کریدور سبز طبیعی موجود را از میان برده و منظر شهر به کلی تغییر کرده است.
به طور حتم شهر برتر با دانش، علم و استفاده از متخصصان مربوطه امکانپذیر خواهد شد، از همین رو تفکیک و تقسیمبندی علوم و ایجاد دانشهای جدید از طرفی و باور استفاده از متخصصان مختلف در طراحی شهری در مدیران و مسؤولان ارشد شهرها از سوی دیگر، ما را به ارائه طرح برتر و حفظ وضع موجود و هدایت برای بازگرداندن فاکتورهای خوبی که همدان داشت، یاری میکند.
در همین راستا باید در ایجاد محیطهای طبیعی، مفرح و پایدار در شهرمان به طوری که انسان با طبیعت غریبه نباشد و جزئی از طبیعت خود را به حساب آورد به طوری که در آن رابطه بین انسان و طبیعت مرتباً گوشزد شود و حس مسئولیتپذیری افراد نسبت به طبیعت پیرامونشان افزایش یابد، کوشا باشیم.
در حالی که ما روستاها را به سمت شهرشدن سوق داده و در شهرها پیگیر رسیدن به سرانه استاندارد فضای سبز هستیم دنیای پیشرفته از این مرحله گذشته و ضمن حفظ فضای سبز موجود و گسترش آن با تخصصهای جدید در فکر استفاده علمی و صحیح از فضای سبز برای رسیدن به اهداف اررشمند و بلندمدت شهر برتر هستند.
حفظ فضای سبز موجود با کشیدن بلوار و خیابان در محدوده باغات، تغییر کاربری باغات اطراف و گسترش اجتنابناپذیر اماکن مسکونی در ابعاد طولی و عرضی زیاد به صورت بلندمرتبهسازی در این اراضی امکانپذیر نیست.
حفظ همدان به صورت شهر برتر جلوگیری از اتفاقی است که در برخی از نقاط کشور رخ داده که در آن شهروند در یک مسیر چند کیلومتری میان دو دیوار بلند آجری، بتنی، سنگی و شیشهای با درختان ضعیف و دفرمه عبور میکند.
بلندمرتبهسازی بدون توجه به عرض خیابان و در نظر گرفتن محوطهای برای فضای سبز به تناسب زیربنا و تعداد طبقات، عوارض روحی و جسمی غیر قابل جبرانی به همراه دارد از جمله تغییر شکل و از میان رفتن چنارهای خیابان بوعلی، بهم زدن دید به الوند، جلوگیری از وزش باد که حاصل آن جمع شدن و بالا رفتن غلظت آلایندهها در بهترین خیابان شهر و مشکل ترافیکی که به وجود میآید همدان را آنچه داشته دور میکند.
با وجود اهمیت روزافزون فضای سبز در زندگی شهروندان؛ تاکنون سرمایهگذاری مناسب در راستای آموزش و پژوهش در فضای سبز نشده است.
در این رابطه افزایش دانش مسؤولان باعث حمایت از اقدامات علمی و سنجیده متخصصین و تحرک مردم برای افزایش سطح مشارکت در حفظ فضای سبز میشود.
این در حالی است که معماران قدیمی شهر را هماهنگ و متوازان با طبیعت آن و روحیات مردم و شناخت مشکلات میساختند تا شهروندان دارای انزوای روحی نشوند و این مهم با استفاده از متخصصین و هماهنگی و همدلی معماران- شهرسازان و معماران منظر(طراحان محیط) و جامعه شناسان و مدیران امکانپذیر است.
محمدجعفر ایروانی
کارشناس ارشد طراحی محیط زیست
انتهای پیام/
دیدگاه شما