با حفر قنات می‌توان مقدار قابل توجهی از آب های زیرزمینی را جمع آوری کرد و به سطح زمین رساند که همانند چشمه‌های طبیعی، آب آن در تمام سال بدون هیچ کمکی از درون زمین به سطح جاری می شود اما متاسفانه با بهره برداری بی رویه از آبهای زیر زمینی از طریق چاه های عمیق و نیمه عمیق به ویژه در 40 سال اخیر شاهد کاهش آبهای زیر زمینی بوده ایم.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان همدان می گوید: بهترین روش برای بهره برداری کم هزینه، دائم، آسان و ارزان از آبهای زیرزمینی استفاده از قنات است. آقای رنجبر ضرابی با بیان اینکه استان همدان با 3 هزار و 299 رشته قنات در جایگاه پنجم کشور قرار دارد، می افزاید: در سال های اخیر خشکسالی قنات به عنوان سونامی خاموش بر پیکره این استان خسارت هایی وارد کرده و در حدود هزار رشته قنات با کاهش شدید آبدهی مواجه شده است.

وی اضافه می کند: رعایت نکردن حریم ملکی و آبی، ساخت و سازهای غیرمجاز در حریم قنات ، برداشت بی رویه از منابع آب زیر زمینی با حفر چاه های عمیق و نیمه عمیق و ریزش بخش های فرسوده به علت قدمت زیاد از عواملی است که موجب شده قنات های این استان در معرض نابودی قرار گیرد.

آقای رنجبر ضرابی می گوید: مرمت، بهسازی و لایروبی قنات ها می تواند ماندگاری آنها را تا حد زیادی افزایش دهد.

رئیس اداره مهندسی زراعی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان می گوید: ملایر با 622 رشته قنات دارای بیشترین و نهاوند و اسدآباد به ترتیب با 117 و 115 دارای کمترین قنات در استان هستند.

آقای موسوی با اشاره به اینکه شهرستان های ملایر، رزن و تویسرکان مهمترین قنات ها را به لحاظ طول و مقدار آب دهی در استان دارند، می افزاید: قنات دهنو آورزمان در ملایر، نَوار در رزن و بلاشجِرد در تویسرکان طولانی ترین و پرآب ترین قناتها در استان همدان هستند.

وی اضافه می کند: میزان آبدهی سالانه قناتهای استان همدان حدود 220 میلیون متر مکعب است که با آن می توان بیش از 147 هزار هکتار از زمین های کشاورزی و باغ های استان را آبیاری کرد.

رئیس اداره مهندسی زراعی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان با اشاره به تغییرات آب و هوایی و کاهش هر ساله بارش نزولات آسمانی می گوید: لایروبی و مرمت هر کیلومتر قنات حدود 120 میلیون تومان اعتبار نیاز دارد و اعتبار جهاد کشاورزی برای احیای قنات ها ناچیز است به طوریکه امسال 150 میلیون تومان برای این امر درنظر گرفته شده است.

آقای موسوی با اشاره به مزایای قنات می افزاید: آب قنات دائمی است و در مواقع اضطراری و نیاز به آب، قطع نمی شود .

آقای پیرتاج کارشناس هواشناسی استان همدان میانگین بارندگی امسال استان را 320 میلیمتر بیان و اضافه می کند: از سال 86 به بعد برخی مناطق استان همدان از جمله کبودرآهنگ دچار خشکسالی شدید و برخی مناطق همچون فامنین و قهاوند دچار خسکشالی متوسط بودند.

آقای بوجار یکی از کشاورزان استان همدان هم جاری بودن آب در فصول غیر زراعی را از معایب قنات می داند و می گوید: می توان با اتخاذ راهکارهایی همچون حبس آب در قنات و ایجاد استخر بزرگ یا سد خاکی در پایین دست قنات از هدررفت آب جلوگیری کرد.

آقای اسدی یکی دیگر از کشاورزان همدانی نیز احیای قنات های تخریب شده و حتی ساخت قنات جدید را به صرفه تر از حفر چاه های عمیق می داند.

آقای خدامی دانشجوی رشته آبخیزداری می گوید: قنات برخلاف چاه های عمیق نیاز به موتور ، لوازم یدکی و تعمیر ندارد و دستگاه ها و امکانات پیچیده ای نمی خواهد.

او می افزاید: امروز تولید حداکثر محصولات کشاورزی با حداقل مصرف آب و انرژی یکی از اصول مهم در توسعه کشاورزی به شمار می آید و این امر با استفاده از قنات به عنوان تامین کننده آب مزارع تحقق می یابد.

این دانشجوی رشته آبخیزداری معتقد است بهره برداری از قنات برای تامین آب آشامیدنی مورد نیاز انسان و دام، استفاده از این قابلیت برای پرورش آبزیان و همچنین استفاده از قنات برای تنظیم سطح ذخایر آبهای زیرزمینی می تواند استفاده چند منظوره از این شبکه کم نظیر را فراهم سازد.

با توجه به مزیت ها و جایگاه اقتصادی قنات و ازسویی محدودیت منابع آب و انرژی به عنوان چالش عمده فراروی توسعه کشاورزی، انتظار می رود مسئولان در برنامه ریزی ها بر حفظ و توسعه قنات اهتمام ویژه داشته باشند .

منبع: واحد مرکزی خبر