به گزارش کورنگ ،ماه‌هاي محرم و صفر در استان آذربایجان غربی ، ماه‌هايي است که مردم  این استان اعم از شيعه و سني و حتي اقليت‌ها از هر حرکتي که به نوعي بيانگر سرور و خوشحالي باشد، دوري مي‌جويند. در اعتقادات محلي مردم استان توسل به دسته‌هاي عزاداري براي شفاي بيماران از سالار شهيدان جايگاه ويژه‌اي دارد؛ به طوري که بارها مشاهده شده بيماراني از هموطنان مسيحي مقيم شهرهاي استان نيز در مسير دسته‌هاي عزاداري نشسته و از شهيدان کربلا طلب حاجت کرده‌اند. در روزهاي تاسوعا و عاشورا در مناطقي از شهر اروميه که جمعيتي از اقليت‌هاي ديني نيز در آن سکونت دارند مسيحيان زيادي را مي‌توان يافت که همراه با ديگر مردم در مسير عبور دسته‌ها قرار گرفته و براي امام حسين(ع) و شهداي کربلا اشک مي‌ريزند. در عزاداري‌هاي مردم آذربايجان غربي مانند برخي مناطق کشور از نماد‌هايي مانند علم، کتل و اسب به عنوان مظهر ذوالجناح و گهواره به ياد حضرت علي‌اصغر(ع) طفل شيرخوار کربلا استفاده مي‌شود که اين نمادها در ايجاد فضاي حزن و اندوه به عزاداري‌ها نقش مؤثري ايفا مي‌کند. به اعتقاد مردم منطقه دادن نذري به گهواره "علي‌اصغر(ع)" موجب شفاي کودکان بيمار مي‌شود و دادن نذر به ذوالجناح نيز موجب گشايش در کارها خواهد شد. شبيه‌خواني نيز از جمله آيين‌هايي است که معمولاً در روز عاشورا در برخي از روستاهاي شهرهاي اروميه، خوي، سلماس و ماکو انجام مي‌گيرد که اين شبيه‌خواني‌ها به نوعي بازسازي صحنه‌هاي روز عاشورا در صحراي کربلاست و چگونگي به شهادت رسيدن ياران امام حسين(ع) و خود آن حضرت است. پخش نذور از جمله نان فتير، شربت، شير داغ و حلوا در امامزاده‌ها مرسوم است و حتي در برخي از امامزاده‌ها مردم گوسفند قرباني کرده و گوشت آن را در بين دسته‌ها پخش مي‌کنند. در سحرگاه روز سوم که در اروميه به آن "اهل قبيله" گفته مي‌شود در برخي از مناطق تعدادي از جوانان در حالي که لباس‌هاي عربي به تن کرده‌اند از مساجد خارج شده و اشعاري را به مضمون زير مي‌خوانند "اي اهل قبيله برويم جسم بي‌سر و بي‌کفن امام حسين(ع) را دفن کنيم.

*شهر کاشان

در گذشته سه مجلس مهم عزاداري در کاشان يکي از شهرهاي استان اصفهان شهرت داشته است؛ از جمله مجلس روضه‌خواني بيت آيت‌ا... مدني که بيش از دو قرن نسل به نسل بر پا مي‌شود. دومين مجلس روضه‌خواني همه ساله در بيت "آيت‌ا... يثربي پشت مشهدي" در مسجد حبيب‌بن موسي(ع) برپا مي‌شود و يک قرن از سابقه برپايي آن مي‌گذرد. سومين مجلس در مسجد "درب يلان" از طرف مرحوم"حاج ارباب حسن تفضلي" دو قرن پيش، از پدر وي به يادگار مانده است که هنوز همه ساله برگزار مي‌شود. بنا بر سنت ديرينه، دسته‌جات سينه‌زني هيأت‌هاي عزاداري کاشان بايد در ليالي و ايام عاشوراي حسيني از بازار سرپوشيده اين شهر عبور کنند زيرا بر اين باورند که هيأتي که از بازار نمي‌گذرد، عنوان و اعتبار هيأتي ندارد. يکي از عزاداري‌هاي سنتي کاشان،"عزاداري سقايي"است که قرن‌ها بين شيعيان خاصه در کشورهاي ايران و عراق رايج بوده و بتدريج فراموش شده، ولي در کاشان و برخي نقاط همچنان پا برجا مانده است.

*استان خوزستان

سنج، دمام وبوق هر سه از سازهاي تشکيل دهنده همنوازي در آيين عزاداري ايام محرم در خوزستان است که سابقه آن به بيش از ??? سال مي‌رسد. در آبادان مجموع نوازندگان دمام و سنج بين پنج، هفت و گاهي ?? نفر متغير است، به طوري که يک نفر به عنوان "اشکون" در جلوي صف دمام زنان قرار مي‌گيرد و ساير نفرات در طرفين او مي‌ايستند. در پايين صف دمام زنان، يک سنج زن قرار دارد و ساير سنج زنان در لابه‌لاي دمام زنان جاي مي‌گيرند و براساس نت مشخص، نواي سنج و دمام را مي‌نوازند. در اين خطه نوحه از اقبال بي‌نظير عمومي بهره‌مند است و مراسم سينه‌زني همراه با آواز نوحه که خود نوعي "ملودرام" حزن انگيز است، تحقق مي‌يابد. اين مراسم با ترتيب و برنامه خاصي شروع مي‌شود و اوج آن زماني است که نوحه‌خوان اعلام واحد مي‌کند.?

*استان خراسان جنوبي

شهرستان بيرجند مرکز خراسان جنوبي نيز با فرارسيدن ماه محرم الحرام با نصب پرچم‌هاي سياه و علم‌هاي مخصوص عزاداري در مساجد، حسينيه‌ها و تکايا به عزاداري مي‌پردازند. سخنراني پيرامون فلسفه قيام عاشورا در اغلب مساجد و حسينيه‌هاي شهر و روستاهاي بيرجند، سينه‌زني، زنجيرزني، روضه‌خواني، علم بندان، علم گرداني، نخل بندي، نخل گرداني، مشعل گرداني و تعزيه‌خواني از شيوه‌هاي مراسم عزاداري ماه محرم در بيرجند است. برگزاري مراسم "مشعل گرداني" در روستاي خور و برکوه و "سنگ‌زني" در روستاي درخش بيرجند، شبيه گرداني، تعزيه‌خواني، آتش زدن نمادين خيمه‌ها، راه‌اندازي کاروان‌هاي سبزپوش و سرخ پوش از ديگر آيين‌هاي سوگواري شهادت سالار شهيدان در روز عاشورا در اين شهرستان است. در مراسم مشعل گراني روستاي خور، مشعل به شکل استوانه‌اي است که از تسمه آهني تشکيل شده که بعضي از آن‌ها بلندتر است و پايه مشعل فلزي و حدود دو متر ارتفاع دارد اين مشعل را در شب نهم محرم روشن مي‌کنند. در مراسم "سنگ‌زني" روستاي درخش، سنگ عبارت است از دو تکه چوب استوانه‌اي هشت سانتيمتري که نخي از آن عبور کرده و در پشت دست قرار مي‌گيرد. اين روستا هشت نفر سنگ زن دارد که از شب پنجم محرم اين کار را همراه هيأت با آهنگ نوحه سينه‌زني يا زنجيرزني انجام مي‌دهند و يا نوحه جداگانه مي‌خوانند. مردم معتقدند که سنگ‌زني به نشانه سنگي است که کفار به دندان رسول خدا زده‌اند.

*استان سمنان

اجراي تعزيه، تشکيل هيأت‌هاي عزاداري، سينه‌زني و زنجيرزني، حرکت شتران با کجاوه به عنوان نمادي از کاروان کربلا و اسرا، نخل گرداني، اطعام دادن و نذري دادن به ويژه در شب‌هاي تاسوعا و عاشورا و شام غريبان از جمله سنت‌هايي است که هر سال در ماه محرم در استان سمنان برگزار مي‌شود. تعزيه يکي از اين سنت‌هاست که طرفداران زيادي دارد، هنرمندان اين استان تعزيه را نوعي هنرنمايي براي تثبيت و تجلي نهضت حسيني و قيام عاشورا مي‌دانند و معتقدند زيبايي نهضت کربلا در تعزيه ناب و اصيل متجلي مي‌شود. تعزيه در حقيقت نوعي پيام‌رساني است که براي نهادينه کردن فرهنگ عاشورا مي‌توان از آن استفاده کرد. "نخل گرداني" به خصوص در شهرهاي سمنان و شاهرود مرسوم است که نمادي از تشييع جنازه امام حسين(ع) است، همچنين حرکت شتران با کجاوه‌ها که نمادي از کاروان کربلا و اسرا است. برپايي خيمه نيز يادآور خيمه‌هاي امام حسين(ع) در کربلاست، اطعام دادن و نذري دادن در ماه محرم مخصوصاً در شبهاي تاسوعا و عاشورا به عزاداران حسيني يکي ديگر از رسوم اين استان به شمار مي‌رود. مردم شهر شاهرود نيز از دوران قديم در روز پنجم محرم به ياد جان فشاني‌هاي حضرت ابوالفضل العباس(ع)، آيين طوق بندان (علم بندان) را با شور و احساسات مذهبي خاصي برگزار مي‌کنند. آنان با برپايي اين آيين نمادين نشان مي‌دهند که اگر هنگام شهادت علمدار کربلا نبودند که به ياريش بشتابند امروز همه آماده‌اند تا به ياد آن روز علم حضرت ابوالفضل العباس(ع) را برافراشته نگاه دارند. تکيه بازار شاهرود که به "تکيه زنجيري" معروف است و از بزرگترين تکاياي اين شهر شاهرود به حساب مي‌آيد وظيفه جمع‌آوري طوق‌ها و برگزاري دسته طوق بندان را بر عهده دارد. عاشقان ابوالفضل العباس(ع) سپس در قالب هيأتي به سوي مساجد و تکاياي ديگر به راه مي‌افتند و در طول مسير به چاوشي و خواندن مصيبت مي‌پردازند.

*استان سيستان و بلوچستان

نوحه‌خواني، سينه‌زني، زنجيرزني، برگزاري زيارت عاشورا، تعزيه‌خواني از جمله آيين‌هاي معمول مردم سيستان در ايام محرم به شمار مي‌رود. پخت حليم و شعله زرد، امتناع مردم سيستان از پخت غذا در سه روز قبل از واقعه عاشورا، پشت بام رفتن ريش سفيدان و تلاوت قرآن و ذکر دعا براي اعلام رسيدن ماه محرم و برگزاري مجالس روضه و عزاداري در منازل از جمله آداب خاص مردم سيستان در ماه محرم و ??روز پس از آن است. تعزيه در سيستان به صورت روز شمار اجرا مي‌شود به اين صورت که شبيه خوانان هر روز ماه محرم را به يکي از ياران امام حسين(ع) مثلاً حضرت علي‌اکبر(ع) و يا حضرت ابوالفضل(ع) اختصاص مي‌دهند. در بلوچستان مردم اهل تسنن با آغاز ماه محرم خود را در سوک سرور و سالار شهيدان سهيم دانسته و با اجراي برنامه‌هاي وعظ و سخنراني در محافل مذهبي به استقبال از اين ماه مي‌روند. با آغاز اولين روز از ماه محرم امامان جمعه، پيش نمازان مساجد و ملايان اهل تسنن با سخنراني در مساجد و محافل مذهبي، مردم را از اهميت اين ماه آگاه مي‌سازند و با روايت احاديث مختلف سعي دارند مظلوميت امام حسين(ع) و نقش وي در اسلام و همچنين عظمت اين ماه پر برکت را به نمازگزاران منتقل کنند. در ماه محرم زنان دست از انجام کارهايي مثل حصيربافي و سوزن دوزي بر مي‌دارند و بيشتر سعي دارند خود را با ذکر و تسبيح و نماز و روزه مأنوس کنند. اکثر مردمان بلوچستان و برادران و خواهران اهل تسنن روزهاي تاسوعا و عاشورا روزه مي‌گيرند، آنها بر اين باورند که گرفتن روزه در اين ايام اجر و ثواب بسياري دارد. پخت انواع غذاهاي محلي از قبيل حلوا، خورشت و برنج و همچنين پخش شير و خرما ميان خانواده‌هاي کم درآمد از ديگر آيين‌هاي روزهاي تاسوعا و عاشورا در بلوچستان است. مردم چابهار با برپايي آيين‌هاي نوحه‌خواني، تعزيه، روضه‌خواني، سخنراني، سينه‌زني و زنجير‌زني همچنان ياد قيام سرور و سالارشهيدان را زنده نگاه داشته‌اند. در ظهر عاشورا مردم محلي در بندر مرزي چابهار با آداب و رسوم خاصي با آتش زدن خيمه‌ها به ياد اسيران کربلا بر سر و سينه مي‌زنند و با حضرت زينب(س) و اسيران همدردي مي‌کنند. زنان پاکستاني مقيم چابهار نيز دردهه اول محرم با نوحه‌خواني و برپايي آيين‌هاي ويژه به سوگواري پرداخته و در شب تاسوعا نيز با بستن حجله حضرت قاسم(ع) به عزاداري خاص حضرت قاسم(ع) مي‌پردازند.

*استان قزوين

هيأت‌هاي مذهبي استان قزوين براي تجليل از مقام ممتاز علمدار کربلا حضرت ابوالفضل(ع) علامتي تهيه و هنگام عزاداري علامت و چهل چراغ را پيشاپيش هيأت حمل مي‌کنند. عزيمت هزاران مشتاق اهل بيت(ع) و عزادار حسيني از سراسر کشور به شهر قزوين و حضور در حسينيه "آقا سيد جمال" با سابقه بيش از يکصد سال در اين شهر براي برآورده شدن حاجت‌ها و شفاي بيماران بر غناي عزاداري‌ها و سوگواري امام سوم شيعيان مي‌افزايد. دخيل بستن روي علامت، عزاداري و حضور دسته‌هاي سينه‌زني و زنجير‌زني در کوچه و خيابان‌ها و اجتماع آنان در زيارتگاه "امامزاده حسين" از برنامه‌هاي هيأت‌هاي مذهبي در دهه اول محرم است. بارگاه "امامزاده حسين(ع)" که در بين مردم قزوين به "شاهزاده حسين" معروف است از فرزندان امام هشتم رضا(ع) بوده و در روزهاي تاسوعا و عاشوراي حسيني محل عزاداري هيأت‌هاي مذهبي شهر قزوين است.

انتهای پیام/